Prof. dr. H. van den Belt, hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA), stond maandagavond tijdens de Haamstedeconferentie in Ede stil bij geestelijke droefheid. Tijdens de eerste lezing over het onderwerp behandelde hij het thema aan de hand van Psalm 31.

„Verdriet en lijden komen nadrukkelijk aan de orde in de psalm”, aldus prof. Van den Belt. Wat de hoogleraar opvalt, is dat er in de tekst grote nadruk ligt op de lichamelijke uiting ervan. „Het verdriet voel je in je botten, je beenderen zijn verzwakt, je hebt geen kracht meer om staande te blijven.”

„Spreken wij de taal van de Bijbel na of gebruiken we liever Wikipediawoorden om emoties aan te duiden?” - Prof. dr. H. van den Belt, hoogleraar in Apeldoorn

De „heftige en lichamelijke verwoording van het verdriet” is voor prof. Van den Belt een „belangrijke” spiegel voor het pastoraat. „Spreken wij hierin de taal van de Bijbel na of gebruiken we liever Wikipediawoorden om emoties aan te duiden?”

Rouw

Droefheid heeft volgens de hoogleraar verschillende vormen. Een van de voorbeelden die hij hiervan noemde, is rouw. „Het doet pijn als je vrienden verliest. Het is nog erger als je rouwt om levende mensen, om pijn die anderen je bewust aandoen. Dan liggen verdriet en boosheid dicht bij elkaar.”

„Eenzaamheid is een gevolg van droefheid”, vervolgde hij. Hij merkt dat mensen het vaak moeilijk vinden om met verdriet om te gaan. „We kijken liever de andere kant op en hopen dat het snel overgaat. Zo ging dat ook bij de psalmdichter.”

Berouw

Naast rouw is er ook berouw, stelde prof. Van den Belt. „In het pastoraat moeten we ook bij de schuld komen, maar we moeten dat niet forceren. Maar in dat godvruchtig verdriet is ook geloofsvertrouwen. Er staat in de psalm namelijk: Dan nog hoordet Gij de stem mijner smekingen.”

„Droefheid mag nooit een rechtvaardiging worden van het morele kwaad” - Prof. dr. H. van den Belt

In de hof van Gethsémané werd de droefheid pas echt lichamelijk geuit, betoogde de TUA-hoogleraar. „Christus heeft immers met luid geroep en onder tranen gebeden. Aan het kruis schreeuwde Hij het uit: „Mijn God, mijn God!””

Taak

„De droefheid naar God is ergens goed voor, maar droefheid mag nooit een rechtvaardiging worden van het morele kwaad”, zo vervolgde prof. Van den Belt het onderwerp in een tweede lezing dinsdagavond. „Waar is die droefheid dan goed voor? Die is goed voor de bekering waar je geen spijt van krijgt: de onberouwelijke bekering.”

Toch zijn predikanten volgens hem geroepen om mensen verdrietig te maken. „Want zonder droefheid geen bekering. We neigen al gauw naar een ”troostrijke” prediking van Gods nabijheid in gebrokenheid. Maar het element van schuld, berouw en bekering mag niet ontbreken.”

De hoogleraar voegde eraan toe: „We moeten echter zó preken, dat de dankbaarheid daaruit voortvloeit. In de Reformatie was de volgorde ”verlossing en dankbaarheid” veel belangrijker dan die van ”ellende en verlossing”, waar wij ons druk over maken.”

Bedoeling

Prof. Van den Belt sloot zijn lezing af met iets te zeggen over de droefheid in het leven van een dienaar van Gods Woord. Zo kan er volgens hem droefheid zijn vanwege twijfel over zijn roeping of verdriet wanneer Gods eer geschonden wordt. „Maar de Heere heeft heilige bedoelingen met deze droefheid. Wij zullen door dit verdriet dichter bij de Heiland gebracht worden. Uiteindelijk zullen er geen dood, verdriet en kerkscheuringen meer zijn, maar wel gemeenschap aan God in Christus.”