Het Oekraïense parlement heeft dinsdag een wet aangenomen waarmee een kerk verboden kan worden die banden heeft met Rusland. De aan Moskou gelinkte Oekraïens-orthodoxe kerk lijkt het doelwit van de nieuwe wetgeving te zijn.
De nieuwe wet geeft rechters meer mogelijkheden om op te treden tegen religieuze organisaties die banden hebben met Rusland. Zo wordt het mogelijk om onder meer de Oekraïens-orthodoxe kerk (UOC) te verbieden. Die kerk heeft banden met het patriarchaat van Moskou. Het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk, patriarch Kirill, staat pal achter de Russische inval in Oekraïne.
Volgens de Oekraïense regering lopen er daarnaast ook lijntjes naar de regering in Moskou. De UOC wordt medeplichtigheid aan de Russische oorlog verweten en beschuldigd van het verspreiden van Kremlinpropaganda. Sinds oktober vorig jaar heeft Kyiv regelmatig huiszoekingen verricht in kerken, sancties opgelegd aan bisschoppen en strafzaken geopend tegen diverse geestelijken van de kerk.
Broedermoord
De UOC zegt de banden met Rusland en het patriarchaat van Moskou te hebben verbroken en het slachtoffer te zijn van een politieke heksenjacht. De kerkleiding nam openlijk afstand van de Russische invasie en noemde die een „broedermoord”. Wel zijn er priesters en andere geestelijken betrapt op steun aan Rusland.
Voor de Oekraïense politici is de maat dan ook vol. „Vandaag zijn we begonnen aan het onvermijdelijke pad van zuivering van het Kremlinagentennetwerk, dat zich al tientallen jaren verschuilt achter het masker van een religieuze organisatie”, aldus parlementslid Roman Lozynskyi op Facebook.
De wet is al langere tijd in de maak. In het parlement, de Verchovna Rada, stemden uiteindelijk 265 van de 450 leden ermee in. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky moet de wet nog ondertekenen. Dat lijkt een formaliteit. De regeringsleider liet zich eerder al positief uit over de maatregel, „gericht op het versterken van de spirituele onafhankelijkheid van Oekraïne”.
Christenvervolging
Rusland omschrijft de stap als „christenvervolging” en een schending van de godsdienstvrijheid. De Oekraïense onafhankelijke Raad van Kerken en Religieuze Gemeenschappen heeft haar goedkeuring uitgesproken over de wet. Volgens de koepelorganisatie van kerken „worden de religieuze rechten en vrijheden in Oekraïne gerespecteerd” ondanks de oorlog.
Internationale waarnemers hebben gewaarschuwd dat een totaalverbod op de UOC een schending van de godsdienstvrijheid zou zijn. Dat is nog niet aan de orde. Als de autoriteiten vaststellen dat een religieuze organisatie banden met Moskou heeft, krijgt die eerst negentig dagen de tijd om die te verbreken. Gebeurt dat niet, dan wordt de kerk verboden.
De meerderheid van de Oekraïners is orthodox-christelijk, maar is verdeeld over twee kerken: de UOC en de Orthodoxe Kerk in Oekraïne (OCU). Die kerk werd met goedkeuring van de patriarch van Constantinopel eind 2018 zelfstandig, in een poging als orthodoxe kerk los te komen van de Russische invloeden. Sinds het uitbreken van de oorlog hebben parochies zich afgesplitst van de UOC en zich aangesloten bij de OCU.
