Oekraïense eenheden trokken vorige week de grens met Rusland over. Kyiv lijkt meerdere redenen te hebben voor de militaire operatie in het buurland. „Rusland bracht de oorlog naar anderen, en nu komt hij terug naar huis.”
Aanvankelijk zweeg de Oekraïense regering. Ze liet niets los over de Oekraïense operatie die sinds vorige week aan de gang is. Maar sinds maandag geeft Kyiv informatie over de Oekraïense verrassingsaanval in de Russische grensprovincie Koersk. Oekraïne claimt Russisch grondgebied te hebben veroverd en dorpen in handen te hebben genomen.
De aanval begon vorige week dinsdag. Ervaren Oekraïense eenheden trokken de grens met Rusland over. Ze bleken een zwakke plek in de Russische verdedigingslijn te hebben gevonden. Vooralsnog is Rusland er niet in geslaagd de Oekraïners terug te dringen. Maandag gaf de gouverneur van Koersk in een overleg met de Russische president Vladimir Poetin toe dat de Oekraïense krijgsmacht 28 dorpen heeft bezet. Hij sprak over een gebied van zo’n 480 vierkante kilometer in handen van Oekraïne.
Dat is minder dan Kyiv beweert. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky claimde maandag dat bij de operatie 1000 vierkanter kilometer van de provincie Koersk is veroverd. De oppervlakte van de provincie Utrecht bedraagt ongeveer 1560 vierkante kilometer. De president meldde dinsdag dat Oekraïne inmiddels 74 plaatsen heeft veroverd.
Over het doel van de aanval werd van begin af aan gespeculeerd, omdat de Oekraïense regering en legerleiding er eerst geen mededelingen erover deden. Maandag liet Zelensky zich erover uit in een videoboodschap. De Russische gebieden die Oekraïne onder controle heeft, zei hij, zijn „met name de gebieden vanwaaruit het Russische leger aanvallen uitvoert op onze regio Soemy. Daarom zijn onze operaties puur een veiligheidskwestie voor Oekraïne, de bevrijding van het grensgebied van het Russische leger”.
Ook sprak de president over een gevangenenruil, nu Oekraïne bij de operatie Russische militairen krijgsgevangen heeft genomen.
Asymmetrische oorlog
Daar liet Zelensky het concreet bij. Misschien is het maar beter om niet te veel te vertellen over de aanvalsplannen, opperde een Oekraïense deskundige op de radio. Laat de Russen in het ongewisse. Laat ze maar denken dat de Oekraïners kunnen oprukken naar Moskou. Het maakt ze onzeker.
In de Oekraïense media speculeren deskundigen over andere redenen. De aanval moet de druk op het Oekraïense front verlichten: Oekraïne wil Rusland dwingen om troepen in Oekraïne te verplaatsen naar de provincie Koersk ter versterking van de Russische verdediging. Een andere mogelijkheid is dat het veroverde gebied wordt ingezet bij onderhandelingen. In ruil moet het Kremlin bezet Oekraïens grondgebied opgeven.
„Je moet Poetin raken waar hij het niet verwacht. Dan is hij zwak” - Volodymyr Fesenko, politiek analist Oekraïne
De aanval toont aan hoe Oekraïne, dat in de oorlog beschikt over minder man- en slagkracht, moet opereren volgens de vooraanstaande politiek analist Volodymyr Fesenko. Op de Oekraïense radio zei hij: „Je moet Poetin raken waar hij het niet verwacht. Dan is hij zwak.” Kyiv moet een asymmetrische oorlog voeren. De Russische president is nog niet met een grootscheepse militaire reactie gekomen.
De Oekraïense aanval kan rekenen op westerse instemming. Het Westen stelt dat de operatie past binnen de Oekraïense zelfverdediging.
Kremlinpropaganda aan flarden
De operatie geeft het Oekraïense moreel een impuls. De oorlogsmoeheid nam toe sinds vorig jaar. Na de bevrijding van de Zuid-Oekraïense stad Cherson in november 2022 boekte Kyiv geen aansprekend resultaat op het slagveld. Het tegenoffensief vorig jaar mislukte. In Oost-Oekraïne verliest Kyiv terrein. De Russische raket- en droneaanvallen op Oekraïense steden en energiecentrales, met doden en gewonden en stroomuitval als gevolg, maken de bevolking mismoedig. Het besef is doorgedrongen dat deze oorlog niet spoedig eindigt. Met de operatie in de provincie Koersk heeft Oekraïne iets positiefs bereikt. Het laat zien dat het meer kan dan verdedigen. Het kan ook aanvallen, op Russisch grondgebied nota bene. Al is het nog de vraag hoe de operatie afloopt.
Poetin zelf wordt geraakt met de aanval, menen Oekraïense experts. Zij stellen dat het sociaal contract tussen Poetin en de Russen is verbroken. De Russische president beloofde zijn bevolking te beschermen, Rusland te verdedigen. De Oekraïense aanval in Rusland schiet deze Kremlinpropaganda aan flarden.
Met de aanval laten de Oekraïners de Russen voelen wat ze zelf meemaken. Poetin klaagde dat Oekraïne Russische dorpen vernietigt en een kernreactor in Koersk bedreigt. Zijn opmerking leidt tot hoongelach in Oekraïne. Rusland vernietigt immers Oekraïense steden en dorpen en bezet een Oekraïense kernreactor. Zelensky reageerde op zijn Russische tegenstander met de woorden: „Rusland bracht de oorlog naar anderen, en nu komt hij terug naar huis.”
