„Zij die de dood in de ogen kijken”, zo noemt het leger van de peshmerga’s zichzelf. Geteisterd door een regen van kogels bevrijdden deze Koerdische militairen gebouw na gebouw, straat na straat uit de handen van IS. De bombardementen en beschietingen lieten weinig heel van de in 2017 heroverde binnenstad van Mosul.

Na de bevrijding heerste er volgens Jan Dirk van Nifterik een sfeer van moedeloosheid onder de bevolking van Mosul. De stad lag in puin. Door het gebrek aan geld en bouwmaterialen was er geen mogelijkheid om de stad weer op te bouwen. Jongeren konden niet naar school en hadden geen werk.

In de tien jaren van oorlog en wederopbouw bezocht Van Nifterik met HVC de verwoeste stad verschillende  keren. De bezoeken hebben op hem een onuitwisbare indruk gemaakt. Na het zien van persoonlijke eigendommen tussen het puin, zoals een kast of een pop, betekenden de brokstukken voor hem meer dan slechts een hoop stenen. Het waren herinneringen aan de families die in groten getale zijn gevlucht.

Opgehangen

Van het christendom in Mosul is weinig over. Het grootste gedeelte van de 1200 christelijke gezinnen is weggetrokken. De Chaldeeuwse bisschop Paul Thabit Mekko liet de rooms-katholieke website Vatican News weten dat meer dan 90 procent van de gevluchte christenen nog niet terug wil keren. Nu wonen er in de stad naar schatting nog zo’n 350 christenen, onder wie een handvol protestanten.

„Islamitische Staat is net een waterbed: als je op de ene hoek drukt, komt het water ergens anders omhoog” - Jan Dirk van Nifterik, directeur HVC

Kerkgebouwen die de bomexplosies overleefden, werden soms gebruikt als opslagplaats van munitie, of erger. Van Nifterik: „Ik zag touwen aan een raamkozijn van een kerk hangen en vroeg wat die daar deden. Mijn begeleider antwoordde dat ze gebruikt werden om christenen op te hangen. De lichamen bleven dagenlang hangen.”

Anno 2024 is IS al zeven jaar verdreven uit Mosul, maar volgens Van Nifterik is het gevaar niet geheel geweken. „Veel inwoners van de stad zijn soennitische moslims. Onder hen had IS veel aanhangers. Minderheden als Jezidi’s en christenen laten zich daarom nauwelijks in de stad zien. En het gedachtegoed van IS komt ergens anders wel weer op. De terreurgroep is net een waterbed: als je op de ene hoek drukt, komt het water ergens anders omhoog.”

Daarnaast zijn veel jonge kinderen uit de stad volgens Van Nifterik door IS gehersenspoeld. De terreurgroep leerde hun onder andere om met zand en water een hoofd na te maken. Dat moesten ze vervolgens met een scherp voorwerp kapot hakken. Na de bevrijding deden de kinderen dat nog steeds.

Hoop

Toch gloort er hoop, stelt de projectleider. „Enkele jaren geleden zag je niemand meer in de verwoeste wijken. Nu zie je dat veel huizen worden opgeknapt of herbouwd. Er is ook meer bedrijvigheid: winkels zijn geopend en een groot gedeelte van het puin wordt opgeruimd. Ook zijn er enkele kerken hersteld.”

„Regelmatig kwam ik moslims tegen die honger hadden naar Gods Woord” - Jan Dirk van Nifterik, directeur HVC

Het christendom is nagenoeg verdwenen, maar Van Nifterik merkt dat onder moslims belangstelling is voor het Evangelie. „God werkt onder moslims, vooral onder de sjiieten. Ze krijgen bijvoorbeeld een bepaalde droom die hen naar de kerk brengt. Regelmatig kwam ik moslims tegen die honger hadden naar Gods Woord.”

Vorig jaar werd er een conferentie in Mosul gehouden, waar HVC het Evangelie bracht. Van de 700 aanwezige jongeren was het merendeel moslim. Zij stelden vragen over de persoonlijke relatie met God en Jezus als Zoon van God. „Onder het regime van IS was dat ondenkbaar.”

Tussen de brokstukken van de historische metropool heeft Van Nifterik moed gevat. „De stad was verwoest. De speeltuinen daar waren destijds verlaten. Opeens kwam er een jochie op zijn oude fiets door de straat ratelen. Dat is een teken van hoop. Nu spelen er weer kinderen op de straten van de stad.”

Nieuws in beeld

Een man opent een kerkdeur in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik

Voedseluitreiking met HVC in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik

Granaatscherf in een kerk in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik

Verwoeste gebouwen in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik

Puinhopen in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik

Een verlaten speeltuin in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik

De jongerenconferentie in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik

Kinderen in Mosul. beeld Jan Dirk van Nifterik