De hoogste Iraanse leider, ayatollah Ali Khamenei, heeft opdracht gegeven tot een directe aanval op Israël als vergelding voor de uitschakeling van Hamasleider Ismail Haniyeh in Teheran. Dat dreigement gooit nieuwe olie op het vuur in het Midden-Oosten.
The New York Times meldde woensdag op basis van een drietal Iraanse bronnen dat de bewuste order zou zijn uitgevaardigd tijdens een spoedzitting van de Iraanse Nationale Veiligheidsraad. Eerder dreigde Khamenei de Joodse staat al op X met „zware straffen” voor het ombrengen van Haniyeh. Juist omdat de aanval op Iraans grondgebied heeft plaatsgehad, heeft de Islamitische Republiek de plicht om die te vergelden, schreef Khamenei. Ook de kersverse Iraanse president Masoud Pezeshkian liet zich in soortgelijke bewoordingen uit.
Haniyeh kwam in de nacht van dinsdag op woensdag om het leven bij een raketaanval op zijn residentie in de Iraanse hoofdstad Teheran. Hoewel Israël –zoals gebruikelijk– betrokkenheid bij de actie niet heeft bevestigd, wordt er algemeen vanuit gegaan dat Jeruzalem daarvoor verantwoordelijk is.
De aanval is een ernstige blamage voor het Iraanse veiligheidsapparaat. Dat stond op scherp rond de inauguratie van de nieuwe president woensdag, waarbij talloze hoogwaardigheidsbekleders aanwezig waren. Dat Israël juist dat moment uitkoos om Haniyeh op de korrel te nemen, is een niet mis te verstane boodschap dat het land waar dan ook kan toeslaan. Het is voor Teheran ook een extra reden om deze actie niet ongestraft voorbij te laten gaan.
Israël neemt het Iraanse dreigement dan ook zeer serieus. Premier Benjamin Netanyahu overlegde woensdag met zijn veiligheidskabinet en hoogste militaire adviseurs. Hij waarschuwde zijn landgenoten voor „moeilijke dagen die eraan komen”. Netanyahu benadrukte dat Israël klaar is voor elk scenario in „Israëls existentiële strijd tegen Teheran”.
De Iraanse dreigementen doen denken aan de aanval die Iran op 14 april op Israël uitvoerde. Het land vuurde toen honderden raketten, kruisvluchtwapens en drones op de Joodse staat af als vergelding voor de dood van twee Iraanse generaals in de Syrische hoofdstad Damascus. Israël en westerse bondgenoten schoten bijna alle projectielen uit de lucht.
Dat roept de vraag op welke directe militaire middelen Iran momenteel nog ter beschikking staan om een aanval op Israël te plegen die het land daadwerkelijk schade zal berokkenen. Teheran kan opnieuw een massale beschieting uitvoeren vanaf eigen grondgebied, in de hoop dat de luchtverdediging niet alles onderschept. De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin verzekerde woensdag al dat de Verenigde Staten Israël zeker zullen helpen om zichzelf te verdedigen.
„Israël moet zich opmaken voor moeilijke dagen die eraan komen” - Benjamin Netanyahu, premier Israël
Iran kan ook voor een combinatie van een directe aanval en het inschakelen van zijn bondgenoten in de regio kiezen. Hezbollah staat daarbij bovenaan het lijstje van handlangers die Israël namens Teheran kunnen aanvallen. De Libanese terreurbeweging heeft zelf nog een rekening met de Joodse staat te vereffenen voor de uitschakeling van haar tweede man, Fuad Shukr. Israël doodde hem deze week in de Libanese hoofdstad Beiroet als vergelding voor de raketaanval van zaterdag op Noord-Israël waarbij twaalf tieners om het leven kwamen.
Een grootschalige aanval van Hezbollah –al dan niet in naam van Iran– kan de oorlog naar Libanon en andere landen verplaatsen en een grootschalig regionaal conflict tot gevolg hebben. Zeker als Iran probeert belangrijke scheepvaartroutes in de Perzische Golf en de Rode Zee af te sluiten, zal dat ook onvermijdelijk tot betrokkenheid van de Verenigde Staten en andere westerse staten leiden.
