In vrijwel heel Nederland barst het stroomnet uit zijn voegen. In navolging van de provincie Utrecht hebben Flevoland en Gelderland noodmaatregelen afgekondigd om het netwerk te ontlasten.
In samenspraak met de netbeheerders TenneT en Liander willen Flevoland en Gelderland zo min mogelijk elektrische warmtepompen erbij. Daarbij willen de provincies nieuwbouwwijken voortaan aansluiten op een warmtenet en laadpalen voor elektrische auto’s uitzetten tijdens de avondspits. Als deze ingrepen uitblijven, kunnen huishoudens tot 2030 te maken krijgen met stroomuitval. Vanaf dat jaar zou het stroomnet voldoende versterkt moeten zijn.
Vooral de taboeverklaring van de volledig elektrische warmtepomp door de provincies is opvallend. De consument die er een wil aanschaffen, kan een overheidssubsidie van 3000 euro tegemoetzien. Voor een hybride warmtepomp –die vooral draait op elektriciteit, maar soms terugvalt op gas– valt die tegemoetkoming honderden euro’s lager uit. De boodschap van overheidswege is duidelijk: kies vooral voor een volledig elektrische pomp.
De provinciebesturen van Flevoland en Gelderland geven echter de voorkeur aan de hybride warmtepomp. In de eerste plaats doet de volledig elektrische variant met een voor huishoudens gemiddeld jaarlijks verbruik van 3200 kilowattuur een te grote aanslag op het stroomnet. Ter vergelijking: een hybride warmtepomp jaagt er 1900 kilowattuur per jaar doorheen. Daarbij zijn huishoudens met een hybride variant minder kwetsbaar: als het elektriciteitsnetwerk het laat afweten, kan de woning nog altijd worden verwarmd met gas.
Laadpalen
Op het plan om de laadpalen voor elektrische auto’s tijdens de avondspits uit te zetten, is al eens eerder aangedrongen door netbeheerders. Vanaf een uur of vier in de middag komen veel Nederlanders thuis en maken ze gebruik van elektriciteit: er wordt gekookt, een wasje gedraaid en de computer gaat aan. Als dan tegelijk ook nog eens massaal elektrische auto’s worden opgeladen, zorgt dat voor een fikse aanslag op het stroomnet. Daarom willen Flevoland en Gelderland de laadpalen tijdens de avondspits uitzetten of de levering van stroom afknijpen.
Veel nieuwbouwprojecten komen nu niet van de grond omdat de woningen niet op het stroomnet kunnen worden aangesloten, terwijl extra huizen in de huidige wooncrisis juist hard nodig zijn. Daarom willen Flevoland en Gelderland dat die worden aangesloten op een warmtenet, dat overigens nog moet worden aangelegd. In dat geval worden woningen verwarmd met restwarmte van bijvoorbeeld de industrie. De woningbouw kan zo doorgang vinden.
„ Ons elektriciteitsnet in de Flevopolder, Gelderland en Utrecht kent geen provinciegrenzen” - Marc de Zwaan, netbeheerder TenneT
Flevoland neemt zelfs nog een vierde maatregel: de provincie wil als tijdelijke oplossing desnoods stroom opwekken met grote gasgeneratoren, totdat het net versterkt is. Nieuw te bouwen woningen kunnen zo alsnog van elektriciteit worden voorzien als ze tegen de tijd dat ze worden opgeleverd nog steeds niet op het netwerk kunnen worden aangesloten. Als het net na een aantal jaren voldoende is uitgebreid, gaan de generatoren er weer tussenuit.
Utrecht
Bovenstaande maatregelen, inclusief de inzet van grote gasgeneratoren, nam Utrecht –samen met de netbeheerders– al in april. Deze provincie ondervindt dezelfde problemen op het stroomnet als Flevoland en Gelderland. „Ons elektriciteitsnet in de Flevopolder, Gelderland en Utrecht kent geen provinciegrenzen”, legt Marc de Zwaan uit. Hij is directeur assetmanagement bij TenneT. „Daardoor raakt overbelasting in de ene provincie ook de andere. Dit geldt eveneens voor de maatregelen die verlichting moeten brengen.”
De maatregelen zijn in principe tijdelijk, maar dat betekent niet dat ze volgend jaar al opgeheven kunnen worden. Naar verwachting duurt het minstens een jaar of vijf totdat het stroomnet in de provincies voldoende is uitgebreid. Grootgebruikers, vooral bedrijven, hebben al te horen gekregen dat ze er niet van uit moeten gaan dat ze voor 2029 op het net kunnen worden aangesloten of hun aansluiting kunnen laten verzwaren.
Tot voor kort was het devies nog: iedereen zo snel mogelijk van het gas af. Daar lijkt echter zo langzamerhand verandering in te komen. Zo heeft het onlangs aangetreden kabinet-Schoof aangekondigd de verplichting te schrappen om vanaf 2026 een warmtepomp te kopen als de cv-ketel aan vervanging toe is. Dat is goed nieuws voor de portemonnee van de consument: zo’n ketel kost gemiddeld 1500 euro, een hybride warmtepomp al gauw drie keer zo veel.
