Volgens de opstellers zullen de sancties „ernstige schade” berokkenen aan het innovatievermogen van Israëlische techbedrijven, bijvoorbeeld op het gebied van kunstmatige intelligentie. Ze noemen het negatieve sentiment in Europa „extreem zorgwekkend”.

De denktank maakt zich met name zorgen over de aanzwellende roep om Israël uit te sluiten van het zogeheten Horizon Europe-programma. Dankzij dat subsidieprogramma van de Europese Commissie werken Europese universiteiten en bedrijven gezamenlijk aan wetenschappelijke doorbraken. Israël mocht eind 2021 toetreden tot Horizon Europe, een besluit waar ook toen al veel kritiek op was vanwege de Israëlische behandeling van de Palestijnen.

Financiële kater

Verschillende Europese universiteiten willen niet langer in dit soort gemeenschappelijke projecten werken zolang daar ook Israëlische instellingen aan deelnemen, omdat die instellingen op hun beurt vaak zijn verweven met het leger en de overheid. Onder meer Vlaamse en Spaanse universiteiten annuleerden samenwerkingen met Israëlische partners. De universiteit van Barcelona riep zelfs op om Israël volledig uit te sluiten van het programma.

Dat zou een financiële kater zijn voor Israël, waarschuwt Rise Israel. Het land ontving de afgelopen jaren ruim 600 miljoen euro subsidie uit het potje van Horizon Europe, en uit voorganger Horizon 2020 nog eens 1,28 miljard euro. Die investeringen lopen ook na de aanslagen van 7 oktober gewoon door: sinds die datum keurde de Europese Unie nog eens 130 projecten goed waarin Israëlische instellingen zijn vertegenwoordigd. Totale waarde: zo’n 126 miljoen euro.

Al dat geld uit Brussel fungeert als een soort buffer voor de crisis in eigen land, schrijft Rise Israel. Zo is het voor Israëlische techbedrijven sinds de oorlog moeilijker om buitenlandse investeringen te werven. En, vervolgt de denktank, „door de oorlog in Gaza zal het voor de Israëlische overheid voorlopig niet mogelijk zijn om de uitgaven aan onderzoek te verhogen”.

Brussel

Ondertussen wordt ook in Brussel de druk opgevoerd. Vorige maand riepen zeventien Europarlementariërs op om de deelname van Israël aan het Horizon Europe-programma te bevriezen, nu onder meer premier Benjamin Netanyahu wordt verdacht van misdaden tegen de menselijkheid.

„Dat zou een sterk signaal afgeven aan de wereldgemeenschap dat de Europese Unie zijn toewijding aan de mensenrechten serieus neemt”, schrijven de opstellers van de brief, onder wie de Nederlandse parlementariërs Tineke Strik en Kim van Sparrentak (beiden GroenLinks).

In een reactie laat Iliana Ivanova, de Europese commissaris voor onderzoek, weten dat alle partijen in Horizon Europe al gebonden zijn aan ethische regels, en dat het lastig is om samenwerkingsafspraken tussentijds te veranderen. „Beëindiging van de samenwerking puur op basis van nationaliteit zou ongepast zijn en neerkomen op discriminatie.” Wat wel kan: ieder samenwerkingsproject individueel beoordelen op inhoud.

Lang niet ieder project in Horizon Europe levert een bijdrage aan de onderdrukking van de Palestijnse bevolking. Veel onderzoek vindt plaats op het gebied van gezondheid, klimaatverandering of voedselproductie. Er zijn echter ook gezamenlijke projecten op het gebied van contraterrorisme, en daar ligt het gevaar van mensenrechtenschendingen meer op de loer.

Lege huls

Al is Israël nog niet verstoten uit Horizon Europe, toch ziet Rise Israel het somber in. „Iedere sanctie tegen Israël, of die nu de jure of de facto is, zal het innovatieve ecosysteem ernstig schaden.” Met andere woorden: zelfs al blijft Israël op papier een onderdeel van Horizon Europe, dan is dat in de praktijk slechts een lege huls als Europese universiteiten op eigen houtje uit samenwerkingsprojecten stappen.

„We moeten de dialoog voeren over de significante bijdrage die Israël heeft geleverd aan het verbeteren van de gezondheid, duurzaamheid en welvaart in Europa en de wereld” - Experts van de denktank Rise Israel

Volgens Rise doen Israëlische instellingen er goed aan in gesprek te blijven met hun Europese tegenhangers, maar ze moeten daarbij wel letten op hun toon. „We moeten de dialoog niet voeren over de oorlog, want daarin gaan we ze waarschijnlijk niet overtuigen, maar liever over de significante bijdrage die Israël heeft geleverd aan het verbeteren van de gezondheid, duurzaamheid en welvaart in Europa en de wereld.”