Terwijl landen en bedrijven over de hele wereld experimenteren met kortere werktijden, introduceert Griekenland de zesdaagse werkweek. Volgens de nieuwe arbeidswet, die in september vorig jaar werd goedgekeurd en afgelopen maandag van kracht werd, mogen werkgevers hun personeel verplichten tot een werkweek van 48 uur. De nieuwe regel geldt voor bedrijven in de industriële en de productiesector.

De verlenging van de werkweek is bedoeld om de arbeidsproductiviteit een boost te geven. De neoliberale regering van premier Kyriakos Mitsotakis acht het noodzakelijk gezien de snel krimpende bevolking van het land en het bijkomende tekort aan geschoolde werknemers. Sinds in 2009 de tien jaar durende schuldencrisis uitbrak, zijn naar schatting 500.000 jonge hoogopgeleide Grieken geëmigreerd. Mitsotakis noemt de demografische verschuiving een „tikkende tijdbom”, die kan leiden tot ernstige tekorten op de arbeidsmarkt.

Vaardigheden

Hoewel de werkloosheid in Griekenland de afgelopen jaren snel daalt, schommelde deze in 2023 nog rond de 11 procent. Een mogelijke reden dat het land toch worstelt met tekort aan personeel is volgens econoom Maartje Wijffelaars dat de vaardigheden van werkzoekenden niet overeenkomen met de wensen van bedrijven. „Ook al is de werkloosheid hoog, het kan nog steeds zo zijn dat bedrijven geen mensen kunnen vinden. Voor deze werkgevers kan de nieuwe regeling zeker een uitkomst bieden.”

De Griekse autoriteiten wijzen er daarnaast op dat werknemers in de beoogde sectoren nu al geregeld overuren maken zonder ervoor betaald te krijgen. Ook zwartwerk is niet ongewoon. De nieuwe arbeidswet moet dit tegengaan door mensen de mogelijkheid te geven om twee uur per dag extra betaald te werken, of een dienst van maximaal acht uur te draaien op de zesde dag.

De extra gewerkte uren worden beloond met een toeslag van 40 procent op het dagloon. Werknemers mogen ook een tweede baan van vijf uur per dag hebben bij een andere werkgever, naast hun fulltime baan. Mitsotakis benadrukt dat de nieuwe wetgeving in de kern „werknemersvriendelijk” is, en sterk is gericht op economische groei.

Toch is er veel kritiek op de invoering van de zesdaagse werkweek. Tegenstanders vinden dat de hervorming in strijd is met de wettelijke bescherming van arbeiders, en te veel macht legt bij de werkgevers. Werkgevers mogen de zesde werkdag van hun personeel immers opeisen, en arbeidsinspecties worden in Griekenland amper uitgevoerd. De vrees is dat de zesdaagse werkweek zal uitbreiden naar andere sectoren en de norm wordt. De Grieken hadden volgens het statistiekbureau van de EU, Eurostat, al de langste werktijden van Europa, met gemiddeld 39,8 uur per week.

„In werkelijkheid is de wet aangenomen omdat de regering streeft naar grotere winsten voor het kapitaal” - Akis Sotiropoulos, vakbondsman

Levenskwaliteit

De Griekse vakbonden bestempelen de nieuwe wetgeving als barbaars. „In werkelijkheid is de wet aangenomen omdat de regering streeft naar grotere winsten voor het kapitaal”, zegt Akis Sotiropoulos van vakbond Adedy. „Betere productiviteit komt met betere werkomstandigheden en een betere levenskwaliteit. Dat komt met minder werkuren, niet meer.” Daarnaast betogen vakbonden dat overwerk en langere werktijden werkgevers ontmoedigen om nieuw personeel aan te nemen, ten koste van starters op de arbeidsmarkt.

De macht van vakbonden is de afgelopen jaren echter sterk afgenomen; vanwege de financiële crisis is hier flink op bespaard. Collectieve arbeidsovereenkomsten bestaan niet meer en werknemers zijn op zichzelf aangewezen in de onderhandelingen met werkgevers. In een land met de laagste koopkracht van de Europese Unie, op Bulgarije na, is de angst om werkloos te raken nog altijd aanwezig. Op twee protesten na is er dan ook weinig verzet geweest tegen de nieuwe arbeidswet.

De hervorming in Griekenland staat ​​in schril contrast met de initiatieven die andere landen nemen om het aantal werkdagen te verminderen. Verschillende studies hebben aangetoond dat een vierdaagse werkweek positieve effecten heeft op de gemoedstoestand van werknemers en zorgt voor een hogere productiviteit. In diverse landen, waaronder België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, wordt volop geëxperimenteerd met kortere werktijden.