Veel werkgevers kampen nog altijd met een tekort aan werknemers. Daarbij vergrijst het personeelsbestand in veel ondernemingen in rap tempo. Bedrijven kunnen echter wel degelijk wat doen om een rampscenario af te wenden.
De komende jaren gaat waarschijnlijk een aanzienlijk deel van de huidige medewerkers met pensioen. Vooral in de transportsector speelt dit. Meer dan drie op de tien medewerkers is daar momenteel 55 jaar of ouder. Volgens ABN AMRO heeft bijna de helft van de werknemers in deze branche nu al te maken met personeelsschaarste.
Ook in de vastgoedsector, de industrie, de agrarische sector en de voedselsector telt het personeelsbestand relatief veel oudere krachten en zijn er nu al tekorten. In de Nederlandse economie als geheel bedraagt het aantal 55-plussers gemiddeld bijna een kwart van de werknemers.
Werktijden
Wat moet een bedrijf doen om nieuwe werknemers te strikken? Investeer in het welzijn van je personeel, raadt ABN AMRO-econoom Albert Jan Swart aan. Het gaat dan om beleid voor persoonlijke ontwikkeling, het verbeteren van de balans tussen werk en privé of het bieden van inspraak in zaken als werktijden.
Behalve dat een bedrijf nieuwe mensen aantrekt, houdt het zo ook personeel aan boord. Daarmee stoppen de voordelen nog niet, meent Swart. „Meer werkgeluk leidt tot hogere productiviteit en lager verzuim”, stelt hij. De bankeconoom merkt dat veel bedrijven dit inmiddels ook inzien, al verschilt dat sterk per sector.
Dimensies
Volgens consultant Dajo De Prins kan het belang van werkgeluk niet genoeg worden onderstreept. Hij schreef er in 2021 zelfs een boek over. Met zijn bedrijf HowsWork helpt hij jaarlijks tientallen ondernemingen om het werkgeluk van het personeel te bevorderen. „Dat is niet alleen belangrijk om personeel te behouden, maar ook om nieuwe mensen aan te trekken.”
De Prins kiest daarbij voor een wetenschappelijke aanpak. Zo blijkt uit de academische literatuur dat werkgeluk uit vier dimensies bestaat: tevredenheid, plezier, betrokkenheid en zingeving. „Aan de hand van deze factoren toetsen wij het personeelsbeleid van bedrijven en instellingen”, legt hij uit.
Tevredenheid, het eerste facet, heeft te maken met „fundamentele” zaken als salaris, werktijden en werk-privébalans. Plezier daarentegen, de tweede component, gaat over de vraag hoe gelukkig een werknemer zich voelt tijdens zijn werk. De Prins: „Hij kan zijn werkzaamheden heel leuk vinden om te doen, dan zit het goed met zijn werkplezier. Maar tegelijk kan hij bijvoorbeeld wel ontevreden zijn met zijn salaris. Op werktevredenheid zal hij dan laag scoren.”
Betrokkenheid, het derde aspect, gaat over de mate waarin de talenten en kwaliteiten van een werknemer tot ontplooiing kunnen komen. Zinvolheid, het vierde element, heeft te maken met zingeving: draagt het werk ook bij aan een betere wereld of helpt dat de medemens? „Betrokkenheid heeft met de werknemer zelf te maken, zinvolheid heeft betrekking op de wereld om hem heen”, licht De Prins toe.
Opkrikken
De Prins raadt bedrijven aan om naar de vier dimensies van werkgeluk te kijken als ze het werkgeluk van hun medewerkers willen opkrikken. „Er klopte eens een overheidsorgaan bij mij aan. Op drie dimensies scoorde die instelling voortreffelijk, maar werknemers konden niet groeien in hun functie omdat er feitelijk maar één functie was. Ze hadden dus te weinig ontplooiingsmogelijkheden. Toen heeft die organisatie onder meer junior-, medior- en seniorbanen geïntroduceerd.”
„Vaak waardeert een werkgever het als een werknemer eerlijk is over zijn voorkeuren en behoeften” - Dajo De Prins, consultant
Wat kan een werknemer zelf doen om zijn werkgeluk te vergroten? Geef de vier werkgelukdimensies een cijfer van 0 tot 10, adviseert De Prins. „Uit onderzoek blijkt dat mensen hun werk binnen drie seconden een cijfer kunnen geven als ze dat gevraagd wordt. De kunst is echter om de afzonderlijke aspecten te becijferen, want zo wordt meteen duidelijk waar de schoen wringt.”
Als dat duidelijk is, kan de werknemer daarover in gesprek gaan met zijn baas. „Vaak waardeert een werkgever het als een werknemer eerlijk is over zijn voorkeuren en behoeften”, weet De Prins. „En als je er met het bedrijf niet uitkomt, kun je uitkijken naar een andere job. Werknemers hebben de banen nu tenslotte voor het uitzoeken.”
