Het paard vertelt hoe het met Conny gaat
Schakel je een paard in om je te laten zien hoe het met je gaat en waar je problemen zitten? Niet iedereen staat bij dat idee te trappelen. Conny wel. Zij gaat de bak in met coach Den Besten.
Kun je als nuchtere Hollander geloven dat een paard je laat zien waar je problemen zitten? Die scepsis leeft bij menigeen. Conny, een veertiger, gaat er onbevangen in. Ze zit in een zonovergoten tuin in Leerbroek. Vandaag is de eerste keer dat ze een sessie ondergaat. „Mijn dochter heeft al een traject gevolgd”, zegt ze. „Dat werkte goed, dus ik wilde het ook proberen.” Paardencoach Mirjam den Besten (49) schenkt een glas water in, en zegt: „Deze coaching doet altijd iets met mensen, maar dat ervaar je pas als je jezelf ervoor openstelt.”
Den Besten biedt paardencoaching aan vanuit een christelijke identiteit. Dat doet ze sinds januari dit jaar, vertelt ze. „Vijf jaar geleden heb ik kanker gehad. Mede daardoor wilde ik graag iets voor andere mensen gaan doen. En ik was altijd al een paardenmeisje.” Den Besten besloot de opleiding te volgen bij Caprilli in Barneveld. Daarna volgde ze verschillende cursussen. Ze helpt zowel volwassenen als kinderen, en in die laatste is ze gespecialiseerd.
„We beginnen de coaching altijd met rustig iets drinken”, zegt Den Besten. „De meesten vinden het in het begin vaak spannend. Paardencoaching is persoonlijk. De dieren spiegelen ons gedrag heel precies. Dat legt veel bloot en kan best confronterend zijn.”
Kudde
Den Besten staat op. Ze heeft vier Amerikaanse minipaarden en één fjord, met een blonde vacht en lange manen, die ze nu gaat gebruiken. Conny mag de ruin Bjorvick een halster omdoen en meenemen naar de bak – een zandbak met een hek eromheen. Een gedeelte van de bak is met een lint afgezet. Den Besten maakt het los, en Conny leidt het paard erachter.
„We geven Bjor de tijd om zich de ruimte eigen te maken”, zegt Den Besten. „Als Conny erbij komt, moet het een veilige omgeving voor hem zijn. Paarden zijn namelijk vluchtdieren. Ze zullen alleen iemand in hun kudde accepteren als het veilig voor hen is.”
De zon verwarmt het zand in de bak. Bjor staat schijnbaar ongenaakbaar met zijn hoofd dicht bij het hek. Dan draait hij zich om en laat zich in het zand ploffen. Zijn hoeven zwaaien de lucht in en hij rolt met zijn rug over de stoffige grond.
Als het paard weer overeind staat, beweegt het zijn oren van voor naar achter. „Dat betekent dat hij ons ziet”, fluistert Den Besten. Bjor werkt zijn romp omhoog en zwiept zijn staart wat heen en weer. Zijn grote paardenkiezen malen en smakken nadenkend wat op en neer. Geduldig kijken beide dames toe.
Breinen
Paardencoaching is richt zich op spanning in het lichaam. Den Besten legt uit dat mensen eigenlijk drie breinen hebben: een hoofdbrein, een hartbrein en een buikbrein. „Die moeten met elkaar in verbinding staan”, zegt ze. „Als kinderen iets spannend vinden, klagen ze niet voor niets vaak over buikpijn. Volwassenen moeten soms extra vaak naar de wc. Dat is het buikbrein. Het is belangrijk om daarnaar te luisteren, het zegt namelijk veel over hoe je je voelt.”
De coach legt uit dat als mensen niet naar die signalen van het lichaam luisteren, het op een gegeven moment misgaat. „Mensen zijn denkers. Dan kan het gauw vastlopen in je lichaam, waar je spanning zich ophoopt. Een paard confronteert je daarmee. Als je je daar bewust van wordt, kom je in contact met de spanning en komen de drie breinen weer in verbinding.”
„Ik maak gebruik van de natuur van het paard” - Mirjam den Besten, paardencoach
In de bak mag Conny bij Bjor achter het lint gaan staan. „Nu wachten we twee minuten af wat er gebeurt”, zegt de coach. „Aan de lichaamstaal van het paard kan ik zien waar er spanning zit. Het is belangrijk dat ik het dier trouw blijf en geloof wat hij met zijn lijf vertelt. Door op een bepaalde plek met zijn snuit te wrijven, kan een paard aangeven waar er spanning bij een coachee zit.”
Conny loopt in de richting van Bjor, die met zijn hoofd bijna tegen de omheining aangedrukt staat. Ze leunt 3 meter van hem vandaan tegen hetzelfde hek. Hij buigt zijn harige paardenhoofd naar haar toe. De wind waait over het terrein, terwijl Den Besten kalm toekijkt.
„Conny leunt 3 meter van paard Bjor vandaan tegen het hek.” beeld Cees van der Wal, Rens de Groot
Conny bedankt paard Bjor voor zijn bewezen diensten. beeld Cees van der Wal, Rens de Groot
Na de coaching mag paard Bjor in de wei. beeld Cees van der Wal, Rens de Groot
Paardencoach Mirjam den Besten gebruikt paard Bjor vaak voor haar coachingssessies. beeld Cees van der Wal, Rens de Groot
De Fjord Bjorvick is een ruin en één van de vijf paarden van paardencoach Mirjam den Besten. beeld Cees van der Wal/Rens de Groot
Paardencoach Mirjam den Besten heeft onder andere Amerikaanse minipaardjes. beeld Cees van der Wal/Rens de Groot
Het paard krabbelt met zijn hoef over de grond. „Dat kan duiden op frustratie”, legt Den Besten uit. Bjor smakt met zijn lippen. „Is er iets aan de hand?” vraagt Den Besten als ze dat ziet. Conny antwoordt dat ze zich niet helemaal ontspannen voelt. „Oppervlakkige spanning is niet erg, daar prikt het paard wel doorheen”, zegt de coach.
Paardenfluisteraar
Steekhoudende onderzoeken over de werking van paardencoaching zijn er nog niet. De enige wetenschappelijke onderbouwing is een onderzoek van Schutz en Schmitz uit 2021 , waar veel vraagtekens bij te plaatsen zijn. Sommige mensen vinden de sessies dan ook zweverig of achten zichzelf er te nuchter voor, zegt Den Besten. „Ze vragen vaak of ik paardenfluisteraar ben”, zegt ze. „Maar dat is natuurlijk niet zo. Er is niks zweverigs aan. Ik maak gebruik van de natuur van het paard.”
„Voor de zondeval was alles goed en leefden dieren en mensen in vrede met elkaar”, duidt Den Besten. „Daarna is alles veranderd, mensen en dieren begonnen elkaar dood te maken. Daarom werd het instinct van vluchtdieren, zoals het paard, aangepast naar hoge sensitiviteit. Zo’n prooidier moet altijd alert zijn en kunnen vluchten om te overleven. Zodra ze in contact komen met een mens wordt er energie uitgewisseld, waarop een paard baseert of er een gevaarlijke situatie ontstaat. Dat uit hij via lichaamstaal.”
„Ik kan niets verbergen voor het paard” - Conny, coachee
Den Besten geeft Conny de opdracht om een rondje door de bak te lopen. Ze wandelt langs de rand van de bak, zet volgens de instructies van de coach haar voeten stevig in het zand en ademt goed in en uit. Bjor houdt haar nauwlettend in de gaten. Hij schuurt met zijn hoofd tegen het hek. Conny stopt achter het paard, waarop hij zich omdraait en recht tegenover haar gaat staan.
„Hoe voel je je?” vraagt Den Besten. Conny voelt zich ontspannen. Maar dan draait het paard zich om en keert haar pontificaal de rug toe. „Wat herken je in Bjor?” vraagt de coach. Conny aarzelt even, dan zegt ze: „Als het lastig wordt, ga ik dingen uit de weg. Dan lijkt het of ik blokkeer.” Den Besten legt uit wat er gebeurde. „Bjor kwam recht voor je staan en confronteerde je met iets. Vervolgens spiegelde hij je gedrag door de confrontatie uit de weg te gaan.”
„Ik kan niks verbergen voor het paard”, zegt Conny. Den Besten vraagt of ze weleens iets probeert te verbergen. „Ja, soms wel”, geeft Conny met haar armen over elkaar toe. Om ontspannen te raken mag ze weer gaan lopen. Bjor blijft op zijn plekje staan. Hij buigt zijn hoofd en tilt zijn been op.
Spanning
Den Besten vertelt dat een paard kan laten zien waar de spanning zit. En als die dat erkent, kan het opgelost worden. „Kinderen laat ik vaak een rondje met het paard lopen. Als het paard dan stil blijft staan, duidt dat er meestal op dat het kind druk in zijn hoofd is. Dan vraag ik of hij diep en kalm door z’n buik wil ademen. Op het moment dat er rust in het hoofd komt, gaat het paard weer lopen. Zo krijgt het kind door dat het blokkeert als er veel spanning in het hoofd zit. En als die spanning verdwijnt door ontspanning, de blokkade ook weggaat.”
Volgens Den Besten is een paard het enige dier waar deze vorm van coaching mee gedaan kan worden, omdat het gevoelige vlucht- en kuddedieren zijn. Honden zijn minder geschikt, omdat die eerder in de aanval gaan bij gevaar.
In de bak mag Conny Bjor bedanken voor zijn bewezen diensten. Ze slaat haar armen om hem heen en legt haar hoofd tegen zijn hals. Zachtjes klopt ze hem op de flanken. Bjor lijkt het allemaal wel fijn te vinden. Hij schudt zijn hoofd.
Conny loopt naar de rand van de bak om de ervaring te verwerken. Bjor ploft op het zand en slaakt een diepe zucht. Hij trilt met zijn flanken en legt het hoofd op de grond. Zijn benen vliegen opnieuw de lucht in en hij rolt over de grond. „Paarden nemen spanning over”, zegt Den Besten. „Maar ze kunnen die niet vasthouden, zoals mensen. Bij paarden komt het er dus meteen uit. Bjor doet dat door diep te zuchten en zijn benen los te gooien.”
Verzinsels
Hoe weten mensen zo goed wat paarden met hun lichaamstaal zouden zeggen? Zijn het geen verzinsels? „Nee”, zegt Den Besten. „Stel, een persoon staat in de bak, met het paard bij hem in de buurt. Op een gegeven moment gaat het paard om diegene heen over de grond snuffelen. Dan is het bijna altijd zo dat de coachee kampt met spanning rondom of angst voor rouw en verlies, bijvoorbeeld een sterfgeval, ontslag of kinderloosheid. Paarden nemen namelijk die houding aan als ze een kuddegenoot verliezen.”
„Dat weten we doordat we dat letterlijk zien”, maakt de coach het voorbeeld af. „Zelf heb ik dat een keer meegemaakt. Er was een veulen doodgeboren, waarvan ik de moeder moest laten inslapen. En daar zag je ook dat gedrag: rondom op de grond snuffelen. Paarden kunnen rouwen en geven dat via lichaamstaal aan.”
Bjor staat op. Conny leidt hem de bak uit. „Kom maar, dan zet ik hem in de wei”, zegt Den Besten, terwijl ze het touw van haar overneemt. Na de coaching laat ze de coachee met rust. „Ze hebben veel te verwerken”, legt ze uit. „Over twee weken gaan we verder in de volgende sessie.” Conny loopt nog wat verbouwereerd terug de tuin in. „Ik ging er heel blanco in”, zegt ze. „Maar wat een paard kan laten zien, dat is zo bizar.”
