Een strenger migratiebeleid. Dat is voor veel inwoners van de Vlaamse studentenstad Leuven een reden om zondag radicaal-rechts te stemmen. Bij de bevolking van het Waalse Wavre staat bestaanszekerheid hoog op de agenda. Het politieke landschap van België lijkt verdeelder dan ooit.
Op wat verkiezingsposters na doet weinig vermoeden dat Leuven zich opmaakt voor een gang naar de stembus. Op de Oude Markt is het deze dinsdagmorgen druk. Terrasjes worden in gereedheid gebracht, toeristen bewonderen het imposante stadhuis. Even verderop baant het winkelend publiek zich een weg door de straten.
Daaronder bevinden zich ook Lotte (21) en Nian (22). Beiden volgen een master aan de Katholieke Universiteit Leuven. Voor de studenten is het de eerste keer dat ze naar de stembus mogen. Nian overweegt blanco te stemmen. „Ik ben niet zoveel met politiek bezig”, verontschuldigt hij zich. Lotte neigt naar een rechtse partij. „Voor mij is migratie wel een belangrijk thema.” Toch wordt Vlaams Belang –de partij die in Vlaanderen aan kop gaat– het niet. „Ik vind ze te radicaal.”
Dat de partij door andere partijen wordt uitgesloten van regeringsdeelname vindt Lotte „belachelijk”. Daar stemt Nian mee in. „Als ze de grootste wordt, moet ze toch een kans krijgen?”
Boodschappentas
De gepensioneerde Peter Janssens (83) deelt die mening niet. Ondanks zijn leeftijd beweegt hij zich parmantig door een zijstraat van het oude centrum, met een boodschappentas onder zijn arm. Hij wil best wat vertellen over zijn politieke voorkeur, maar wel zonder achternaam. „Ik stem altijd. Dit jaar kies ik voor het centrumlinkse Vooruit. Er zijn complexe problemen in de zorg. Ik heb er vertrouwen in dat deze partij daar iets aan kan veranderen.”
„In Nederland werd Wilders in één klap de grootste. Dat moeten we hier niet krijgen ” - Peter Janssens, inwoner Leuven
De tachtiger heeft altijd links gestemd. Dat Vlaams Belang in Vlaanderen mogelijk gaat winnen, betreurt hij dan ook. „In Nederland werd Wilders in één klap de grootste. Dat moeten we hier niet krijgen. Daarom is het goed dat andere partijen samenwerking weigeren.”
Daarmee eindigt hij zijn betoog. „Ik moet nodig boodschappen gaan doen.” Voor hij de hoek om is, draait hij zich echter nog een keer om. „Mijn achternaam is trouwens Janssens, zet het er toch maar bij.”
Hitlersnorretje
Aan het luiden van de stadsklokken is te horen dat de middag inmiddels zijn intrede heeft gedaan. Op een bankje tegenover de Universiteitsbibliotheek zit Lucas Coolsaet (21). Hij volgt een master in de statistiek. Tijd om een paar vragen te beantwoorden heeft hij wel. „Ik moet hier toch wachten. Mijn telefoon wordt gerepareerd.”
De stem van de student gaat naar de liberale partij Open Vld. „Mijn ouders zijn overtuigd rechts. Zelf durf ik niet op NV-A of Vlaams Belang te stemmen, omdat ik denk dat ik dan een verkeerde keuze maak. Open Vld voelt voor mij als de minst erge optie.”
Een stem op Vlaams Belang zegt Coolsaet dan ook „absoluut niet” overwogen te hebben. „Ik vind het eng dat ze zoveel stemmen krijgen. En die Tom van Grieken –voorzitter van de partij– vind ik ook niet zo’n leuke gast.”
„Ik heb het gevoel dat ik een verkeerde keuze maak als ik op Vlaams Belang stem ” - Lucas Coolsaet, student Katholieke Universiteit Leuven
Even buiten het centrum staat een groot verkiezingsbord met posters van alle deelnemende partijen. Wie de aanplakbiljetten van dichtbij bekijkt, ziet dat meer Leuvenaren niet blij zijn met de opmars van Vlaams Belang. Posters zijn verscheurd, Klaas Slootmans, lijsttrekker van de provincie Vlaams-Brabant, heeft een hitlersnorretje gekregen en de affiches zijn beklad met teksten als ”nazi” en ”stinkdieren”.
Uitkering
Op enkele meters afstand van het bord staat Sophie (50), die beslist niet met achternaam in de krant wil. Ze werkt als schoonmaakster en heeft even pauze. Welke partij het wordt? „Vlaams Belang. Geen twijfel over mogelijk.” Waar die vastberadenheid vandaan komt steekt ze niet onder stoelen of banken. „Kijk om je heen”, zegt ze terwijl ze wijst naar de hoge flatgebouwen om haar heen. „Die zitten vol met Turken. Zij zitten thuis en wij kunnen voor hen werken. Er moet iets veranderen.”
Een onafhankelijk Vlaanderen ziet ze ook wel zitten. „De Franstaligen werken niet mee. Het meeste geld komt bij ons vandaan. Ik zou het niet erg vinden als Wallonië niet meer bij ons hoort.” Dan met een lach: „Of we sluiten ons aan bij Nederland. Dat zou helemaal geweldig zijn.”
Dertig kilometer zuidelijker is de stemming anders. In het hart van het Waalse Wavre loopt de gepensioneerde Patrick (66) richting de bank. „Ik ga mijn kredietkaart activeren, want morgen hoop ik naar Spanje te gaan.” Stemmen kan hij daardoor zondag niet, maar hij heeft iemand gemachtigd die voor hem naar de stembus gaat.
„Ik kies de centrumrechtse MR. Ik vind dat we van PS –de sociaaldemocratische partij die het van oudsher goed doet in Wallonië– af moeten.” Koopkracht en bestaanszekerheid zijn belangrijk voor de zestiger. Hij stemde voorheen wel op PS, maar vindt dat die partij het mensen te makkelijk maakt. „Zo brengen ze het natuurlijk niet, maar eigenlijk zeggen ze: „U hoeft niet te werken, wij zorgen wel voor een uitkering.” Dat vind ik niet goed. Er moet geld naar mensen die wel werken.”
Naastenliefde
Een paar honderd meter verder bevindt zich de winkel Fix & Swap. Voor de ingang staat Jérémy Wuestenberg (27). Hij is fulltimemedewerker van de zaak die telefoons repareert. Stemmen gaat hij zeker, al zegt hij niet heel politiek betrokken te zijn. „Eigenlijk vind ik veel programma’s wel goed.” Wuestenberg heeft weleens Écolo en PS gestemd, maar gaat dit jaar net als Patrick voor MR. „De economie moet een boost krijgen. PS wil dat ook wel, maar heeft het geld er niet voor.”
„Ik maak me veel zorgen om het klimaat; welke toekomst hebben mijn kleinkinderen? ” - Eve Adriaenssens, inwoner Wavre
Ook de uit Ierland afkomstige Eve Adriaenssens (77) ziet geen heil in PS. Net buiten het centrum van de Waals-Brabantse provinciehoofdstad staat ze op het punt supermarkt Delhaize binnen te gaan. Maar een paar vragen wil ze wel beantwoorden. Voorheen stemde Adriaenssens wel op de sociaaldemocratische partij, maar die lost volgens de zeventiger de economische problemen niet op. „Dit jaar ga ik voor Écolo. Ik maak me heel veel zorgen om het klimaat. Welke toekomst hebben mijn kleinkinderen?”
Al heel haar leven stemt Adriaenssens daarom uit overtuiging links. „Ik heb vrienden in Vlaanderen. Van hen hoor ik over Vlaams Belang. Het schokt me hoe zij over ”foreigners” denken. We hebben migranten niet alleen nodig voor de economie, maar moeten hen ook uit naastenliefde accepteren.”
Dan schiet de vrouw de supermarkt in. De zon die de hele dag fel scheen verdwijnt achter de wolken.
