Op zondag 9 juni mogen de Belgen naar de stembus. Ze kiezen dan niet alleen voor Europa, maar ook voor de federale en regionale parlementen. Zes vragen aan Bram Wauters, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit Gent.
België is een federale staat. Wat betekent dat?
„Dat het land niet wordt bestuurd door één centrale regering. In totaal zijn er zes regeringen en parlementen. Het Federaal Parlement, dat beslissingen neemt voor heel België, regelt onder meer buitenlandse zaken, veiligheid en volksgezondheid. Toch zijn door verschillende staatshervormingen inmiddels steeds meer bevoegdheden overgeheveld naar de parlementen van Vlaanderen, Wallonië –inclusief de Duitstalige gemeenschap– en Brussel. Deze gewesten gaan onder meer over landbouw, milieu, mobiliteit en ruimtelijke ordening. Het parlement van de Franstalige Gemeenschap –bestaande uit de Franstalige inwoners van Wallonië en Brussel– en het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap –bestaande uit de Duitstalige Belgen– nemen beslissingen op het gebied van cultuur en onderwijs.”
Welke thema’s staan tijdens deze verkiezingen centraal?
„In Vlaanderen is migratie een belangrijk thema. De rechtse NV-A en het radicaal-rechtse Vlaams Belang, die het goed lijken te gaan doen, staan een streng migratiebeleid voor. Ook moreel-ethische thema’s zijn onderwerp van discussie. Vlaams Belang zegt wel dat iedereen mag doen wat hij of zij wil, maar vindt niet dat de overheid zich hoeft in te spannen om het leven voor bijvoorbeeld transgenders makkelijker te maken.
In het armere Wallonië gaat het veel meer om de koopkracht. Van oudsher doet de sociaaldemocratische partij PS het goed. Toch lukt het die partij niet om voor een economische opleving te zorgen. Onder meer de centrumrechtse MR lijkt daarvan te gaan profiteren. Toch zullen ook linkse partijen het goed blijven doen. Hetzelfde geldt voor Brussel.”
Vlaams Belang en NV-A willen een onafhankelijk Vlaanderen. Kan het zover komen?
„Die kans is niet groot. Het overgrote deel van de Vlamingen voelt zich nog altijd Belg. Bovendien is daar een aanpassing van de grondwet voor nodig. Dat kan alleen met een tweederdemeerderheid in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, de Belgische Tweede Kamer. Die lijkt er, ook na deze verkiezingen, niet te komen.”
Kun je wel concluderen dat België opschuift naar rechts?
„Niet per se. Vlaanderen stemde bij de vorige verkiezingen al rechts of centrumrechts. Wel is het zo dat Vlaams Belang daar mogelijk de grootste partij wordt. Tegelijkertijd zie je dat ook de radicaal-linkse PVDA op winst staat. Er is daardoor niet zozeer sprake van verrechtsing, maar eerder van radicalisering op zowel de rechter- als linkerflank.”
Heeft de winst van de PVV invloed op de verkiezingen?
„In ieder geval op Vlaams Belang, die zaterdag nog een verkiezingsbijeenkomst organiseert. Geert Wilders is daarbij aanwezig. De partij speelt heel bewust in op het succes dat hij in Nederland behaalde. Ze lijkt te willen zeggen: „Wat zij kunnen, kunnen wij ook”. Voor aanhangers van Vlaams Belang is Wilders daarom een groot voorbeeld geworden.”
„Er is in België niet zozeer sprake van verrechtsing, maar eerder van radicalisering op zowel de rechter- als linkerflank” - Bram Wauters, hoogleraar politieke wetenschapen aan de Universiteit Gent
Wat voor federale regering kunnen we verwachten?
„Dat is lastig te zeggen. Zowel Vlaams Belang als de radicaal-linkse PVDA zullen heel wat zetels gaan behalen, maar omdat niemand met de radicaal-rechtse partij wil samenwerken en sommige partijen ook niet met PVDA, wordt het heel moeilijk en zal de coalitievorming lang duren. Wel denk ik dat er een wat rechtsere regering komt, maar het is goed mogelijk dat daar zeven partijen voor nodig zijn.”
