Het duurt even wanneer je in Israël woont, maar na een tijdje begin je onder de vele westerse christelijke vrijwilligers die je tegenkomt twee verschillende groepen te onderscheiden. Ze laten zich allebei inspireren door de Bijbel, maar komen in het conflict tegenover elkaar te staan.

De eerste groep gaat langs de Israëlisch-Libanese grens Israëlische kogelhulzen oprapen, tanks schoonmaken, kazernes opruimen en bejaarden in rolstoelen door parkjes in Tel Aviv duwen. Deze groep is doorgaans bovenmatig geïnspireerd door het Oude Testament en daarbinnen vaak door de profeten.

De tweede groep legt de nadruk op het Nieuwe Testament, op de persoon van Jezus en op sociale gerechtigheid. Zij gaan als vrijwilliger Palestijnse kinderen op de Westoever escorteren om hen te beschermen tegen stenen gooiende kinderen van Joodse kolonisten. Of ze staan bij Israëlische militaire posten om kritisch te kijken hoe de Palestijnen er worden ondervraagd.

De eerste groep vrijwilligers is het grootst en laat zich duidelijk horen. De Nederlanders onder hen zijn erin geslaagd om in christelijk Nederland het debat over wat ”Israël steunen” betekent te domineren. Wat hun betreft houdt dat in: geen kritiek op Israël hebben.

Kritiek op Israël, aandacht voor de Palestijnse zaak en zelfs een lans breken voor de christelijke gemeenschappen onder de Palestijnen zijn voor hen verdacht. Dit terwijl de apostel Paulus ons in zijn brieven leert dat we vooral en in de eerste plaats solidair moeten zijn met christenen.

Geen plan

Er is in christelijk Nederland eveneens veel te weinig aandacht voor de strategische fouten die Israël de afgelopen decennia maakte. De huidige machthebbers zijn vooral gericht op aanblijven, op de korte termijn en op de volgende verkiezingen.

Israël heeft sinds premier Yitzak Rabin en misschien premier Ehud Barak geen leider meer gehad die een visie neerlegde op de langetermijnsituatie van de Joodse staat. In plaats daarvan is er de afgelopen jaren, in ieder geval sinds de terugtrekking van Israël uit Gaza onder Ariel Sharon in 2005, op de Westoever slechts een politiek gevoerd van ”grondgebied pakken dat je pakken kunt” en tegelijkertijd hopen dat er vanuit het buitenland slechts een verbale reactie komt. Er zijn vele Israëlische pogingen gedaan om het Palestijnse kamp te verdelen. Is de opkomst van Hamas nu een oorzaak of een gevolg van deze verdeel-en-heerspolitiek?

Het gaat niet goed met Israël. Als het op deze manier doorgaat, is er een kans dat het land over een eeuw niet meer bestaat. Israël controleert momenteel een gebied waarin het demografisch gezien op termijn de minderheid is. Zo’n soort situatie hebben we elders in de wereld eerder gezien. Nelson Mandela maakte er een einde aan.

Israël heeft geen plan voor hoe het met Gaza verder moet als de militaire infrastructuur van Hamas is ontmanteld. Dat bleek half mei uit opmerkingen van de gefrustreerde Israëlische minister Yoav Gallant, die al maanden aandringt op zo’n plan. Zonder zo’n plan moet Israël over een paar jaar exact dezelfde militaire operatie uitvoeren.

Gewapende burgers

De haat neemt toe, zowel onder de Palestijnen als onder de andere Arabische landen. In de westerse wereld groeit het aantal groepen die zich tegen Israël keren. Onder studenten in westerse hoofdsteden, zij die later bij de beslissers horen, klinkt steeds vaker ”from the river to the sea”. En dus niet meer de roep om een tweestatenoplossing. De sfeer lijkt om te slaan. Om te overleven heb je vrienden nodig en die is Israël aan het verliezen, zelfs in de VS, vooral sinds de inval in Rafah.

Een ander, nauwelijks opgemerkt maar destructief aspect van de huidige crisis is dat sinds 7 oktober overal op straat in Israël gewapende burgers zijn te zien. Er waren in 2023 na 7 oktober zes keer zoveel aanvragen voor legaal wapenbezit als in 2022. Hoe ontregelend dat kan uitwerken, zien we in de VS. Daar gebruikt de politie bij een arrestatie bovengemiddeld geweld omdat de arrestant bewapend kan zijn. Het kan op termijn leiden tot polarisatie die de samenleving doet splijten.

Holocaust

De geloofwaardigheid van de Joodse staat op het spel. Die wordt momenteel ondergraven door in de eerste plaats de voedselblokkade van Gaza. Israël heeft volop het recht zich te verdedigen, vooral na de horror van 7 oktober. Maar Israël heeft níet het recht om de voedseltransporten bij de grensovergangen zo te minimaliseren dat er momenteel een hongersnood heerst of dreigt (afhankelijk van wie je spreekt).

De toegang van voedsel tot Gaza vanuit Israël drijft mee op de golven van internationale druk. Je moet er niet aan denken wat er gebeurt als niemand zou kijken, als die druk er niet was. Het merendeel van de Nederlandse christenen lijkt deze blokkade ook een brug te ver vinden, maar weinigen durven het te zeggen.

Als dit doorgaat, wordt het hart uit de herdenkingen van de grootste volkerenmoord ooit, de Holocaust, gehaald. En loopt de jonge generatie westerlingen er de komende decennia schouderophalend aan voorbij. Waarom nog herdenken als de Israëli’s zelf aanleiding geven tot wat lijkt op aanzet tot volkerenmoord?

Israël, ondertussen, begint te lijken op een cynische man die met doffe ogen kijkt naar een in zijn ogen onvermijdelijke toekomst vol geweld. Geen grootse ideeën meer, geen droom, geen veilig toevluchtsoord – hooguit op de eigen vierkante meter angstvallig proberen te genieten achter een hek, zolang het duurt. Bent je een goede vriend van Israël als het bovenstaande speelt maar je zegt er niets over?

Tweestatenoplossing

Wat kunnen Nederlandse christenen doen? Er is geen alternatief dan wijzen op de tweestatenoplossing. De enige kans daarop is het ondersteunen van de enkele groepen in de Israëlische en Palestijnse samenleving die nog wél geloven in de tweestatenoplossing, hoeveel cynisme er ook is. En aandringen op overleg achter de schermen tussen Israël en Palestijnse leiders. En actief stappen zetten om Israël te ontmoedigen verder de Westoever te annexeren. Meehelpen aan het opbouwen en ondersteunen van gematigde elementen in de Palestijnse samenleving. En ook en vooral veel duidelijker en meer uitgesproken steun verlenen aan de christenen onder de Palestijnen.

Maar misschien wel het voornaamste: bidden dat er in Israël visionaire leiders opstaan die inzien dat een levensvatbare Palestijnse staat in het belang is van niet alleen de Palestijnen maar net zo goed de Joodse staat zelf.

De auteur was van 2005 tot 2012 correspondent voor het Midden-Oosten en woonde en werkte in Israël. Hij schrijft dit artikel op persoonlijke titel.