Het nieuws dat hij zich had teruggetrokken werd maandag eerst naar buiten gebracht door De Telegraaf en kort daarop door Plasterk zelf bevestigd in een bericht op berichtendienst X. „Er zijn de laatste tijd berichten verschenen waarin mijn integriteit in twijfel wordt getrokken en die belemmerend zouden werken voor mijn eventuele functioneren als minister-president, ook al zijn ze onjuist”, zo citeerde De Telegraaf Plasterk. Hij verzekerde ook dat hij zijn handelen waarop de kritiek zich richtte desgewenst had willen laten onderzoeken, mocht dat aan de orde zijn geweest.

Dat Plasterk in beeld was als minister-president was al dagen publiek geheim; dat NSC-voorman Pieter Omtzigt zich binnenskamers daartegen verzette eveneens. Dat had mede te maken met Plasterks loslippigheid in het debat over zijn eindverslag als informateur. Daarin onthulde Plasterk dat Omtzigt zijn dienstauto had geleend voor een afspraak met journalisten aan wie hij wilde onthullen dat hij uit de kabinetsonderhandelingen was gestapt.

In een ingezonden briefje in De Telegraaf bood Plasterk Omtzigt hiervoor vrijdag zijn excuses aan.

Eind maart onthulde NRC verder dat Plasterk als bijzonder hoogleraar aan het Amsterdam UMC ten onrechte het alleenrecht zou hebben geclaimd op patenten waar hij later miljoenen aan verdiende. Dat gebeurde in 2022 toen hij de bv waarin hij de patenten had ondergebracht, doorverkocht aan het aan de Amerikaanse beurs genoteerde, Duitse biotechbedrijf CureVac. Bij sommige van zijn oud-collega’s is hij om die reden altijd nog de gebeten hond.

Zaterdag citeerde NRC uit een appbericht dat Plasterk kreeg van medisch oncoloog Kees Punt, die in het verleden met Plasterk samenwerkte. Daarin schrijft Punt dat Plasterk ook sorry had moeten zeggen „omdat hij zijn persoonlijk financieel gewin belangrijker had gevonden dan het maatschappelijk belang”. Volgens Punt wilde CureVac Plasterks bv vooral kopen, zodat de therapie waarop Plasterk patent had aangevraagd van de markt zou verdwijnen en niet langer zou concurreren met een behandeling die CureVac beschikbaar wilde stellen. Plasterk noemt die aantijging overigens onwaar.

Een Amsterdamse advocaat deed verder op persoonlijke titel aangifte tegen Plasterk omdat het jaarverslag van zijn onderneming over 2022 ondeugdelijk zou zijn.

Slechte start

Al het rumoer rond zijn persoon maakte dat Plasterks geschiktheid als premier de afgelopen dagen al voorwerp van gesprek was aan de talkshowtafels. „Ik zou zelf mijn conclusies trekken”, zei VVD-prominent en oud-informateur Johan Remkes zondag bij Buitenhof. „Mocht hij het worden, dan is dit een heel slechte start”, voegde hij daaraan toe.

„Plasterk vond persoonlijk gewin belangrijker dan maatschappelijk belang” - Prof. Kees Punt, oud-collega van Plasterk

PVV-leider Geert Wilders liet maandag vrijwel meteen na het bekend worden van Plasterks stap weten „heel veel respect” te hebben voor zijn afgehaakte premierskandidaat. „Je verdient dit niet, maar ik begrijp je besluit”, aldus Wilders. BBB-voorvrouw Caroline van der Plas schreef op X: „Ik wens Ronald sterkte en vind het verschrikkelijk dat hij zonder proces of uitkomsten van onderzoeken als persoon voor het leven is beschadigd.”

Het is nu aan Wilders om als leider van de grootste partij een nieuwe premierskandidaat voor te dragen. Die zal ook de goedkeuring moeten hebben van VVD, NSC en BBB.

Intussen is oud-informateur Van Zwol naar voren geschoven als formateur. Zodra de Tweede Kamer woensdag zijn aanstelling heeft bekrachtigd, gaat hij aan de slag met het werven van ministers.