Hoe is de sfeer in Slowakije?

Bahna: „Diverse politieke partijen, waaronder partijen uit de oppositie, hebben hun campagne voor de Europese verkiezingen stilgelegd. Ook brachten de toekomstige en de aftredende president een gezamenlijk statement uit waarin ze opriepen om kalm te blijven.

Tegelijk gooiden diverse politici olie op het vuur. De leider van de Slowaakse Nationale Partij zei dat zijn partij de aanslag ziet als het begin van een politieke oorlog en diverse partijgenoten van Fico legden direct of indirect de schuld bij de oppositie.

Intussen is er veel te doen om de motieven van de verdachte, een figuur die vroeger met extreemrechts sympathiseerde. Hij lijkt iemand die de neiging heeft radicaal te zijn en graag zijn stem verheft.”

Hoe kon een dergelijke aanval gebeuren?

„De recente geschiedenis van Europese landen laat zien dat dergelijke aanslagen vaker plaatsvinden. De publieke discussie in Slowakije gaat nu over het beveiligingsniveau. Politiek geweld is nieuw voor ons, mogelijk heeft niet iedereen goed opgelet. Ook het team dat de premier moet bewaken, heeft steken laten vallen door niet adequaat te reageren.”

Bewijst de aanval dat sommigen radicaliseren als gevolg van de sterke polarisatie in Slowakije?

„Lhbti, immigratie, de oorlog in Oekraïne zijn onderwerpen waarover mensen sterk verdeeld zijn. Maar data laten zien dat de mate van polarisatie in de jaren 90 groter was. Wel zijn de tegenstellingen in de politiek de afgelopen tien jaar sterker geworden.

Een belangrijk jaar is 2018, toen onderzoeksjournalist Ján Kuciak en zijn verloofde werden vermoord. In de nasleep ervan moest Fico, toen ook al premier, het veld ruimen en leek het gedaan met zijn politieke carrière. Onverwachts maakte hij een comeback, wist mensen te mobiliseren door af te geven op de EU en westerse modernisering. Daarbij gebruikte hij radicale retoriek.

Tegelijk vind ik het te makkelijk om te zeggen dat de aanslag de logische uitkomst is van politieke polarisatie. Eerder mondden hevige politieke spanningen ook niet uit in geweld.”

„ Belangrijk is of er de komende dagen of weken een officiële reactie komt van Fico en hoe hij de aanslag zal framen” - Miloslav Bahna, Slowaakse socioloog

Hoe groot is de aanhang van Fico?

„Hij won in september de verkiezingen door 23 procent van het electoraat achter zich te krijgen. De aanhang voor zijn partij is stabiel op dit moment. Vorige maand won Peter Pellegrini de presidentsverkiezingen (de president in Slowakije heeft grotendeels een ceremoniële functie, BP) met 53 procent. De pro-Europese Ivan Korcok kreeg 47 procent van de stemmen. Fico steunde de kandidatuur van Pellegrini, dus de uitkomst van die stemming geeft een beeld van hoe wordt aangekeken tegen Fico en zijn regering.”

Wat betekent de aanval op de regeringsleider voor Slowakije?

„Zoals het er nu uitziet, is de moordaanslag mislukt. Belangrijk is of er de komende dagen of weken een officiële reactie komt van Fico en hoe hij de aanslag zal framen. Ziet hij de dader als ”lonely wolf” en roept hij op tot het verminderen van politieke spanningen? Of doet hij er een schepje bovenop en geeft hij de oppositie de schuld? In het laatste geval zal het politieke discours waarschijnlijk verder radicaliseren.

In de Slowaakse media verschenen al verhalen over de gevolgen van de moord op de Britse politica Jo Cox, die tijdens de Brexitcampagne werd omgebracht. In deze casus dempte de moord de spanningen niet, maar wakkerde ze juist verder aan. Wat zeker gaat veranderen, is dat de beveiliging omtrent politici wordt opgeschroefd.”