Mochten PVV, VVD, NSC en BBB daadwerkelijk van plan zijn een asielcrisis uit te roepen, dan dient een eerste splijtzwam binnen de VVD zich al aan. In antwoord op Kamervragen van GroenLinks-PvdA benadrukt VVD-staatssecretaris Van der Burg namelijk nogmaals dat zo’n plan vrijwel niets uithaalt en weinig kans van slagen heeft.
Van der Burg, die inmiddels ook is beëdigd als Tweede Kamerlid, wijst op een eerdere juridische verkenning die hij in 2022 door zijn ambtenaren liet uitvoeren, toen op verzoek van VVD-asielwoordvoerder Ruben Brekelmans. Die exercitie wees toen uit dat het tijdelijk buiten werking stellen van de Vreemdelingenwet alleen kan in uitzonderlijke omstandigheden zoals bijvoorbeeld oorlog. Spelen er vraagstukken met een structureler karakter, zoals bijvoorbeeld een verhoogde asielinstroom, dan is toepassing van het artikel dat de buitenwerkingstelling regelt niet mogelijk, herhaalt Van der Burg nu.
Zelfs als Nederland ervoor zou kiezen die uitzonderlijke stap te zetten, dan nog biedt die weinig soelaas, stelt Van der Burg. Ook ten tijde van een asielcrisis kan vreemdelingen namelijk niet de toegang tot de asielprocedure en de asielopvang worden ontzegd. Dat zijn verkenning intussen dateert van twee jaar geleden verandert de zaak niet, laat Van der Burg weten. „Op de voor dit vraagstuk belangrijke onderdelen zijn geen bepalende wijzigingen in werking getreden”, stelt hij.
Over de vraag wat de Europese consequenties zouden zijn, mocht een nieuw kabinet in Nederland toch besluiten een asielcrisis uit te roepen, laat Van der Burg zich niet uit. Hij noemt die vraag speculatief, evenals de vraag hoe groot hij de kans acht dat de rechter het plan zou afschieten.
In 2023 dienden in Nederland 50.720 asielmigranten een eerste asielvraag in. Omgerekend zijn dat 2221 asielaanvragen per miljoen inwoners. Daarmee staat Nederland gemiddeld op een vijftiende plek in de Europese Unie.
Dat de vier formerende partijen daadwerkelijk van plan zijn een asielcrisis uit te roepen, is overigens nooit bevestigd door de informateurs Dijkgraaf en Van Zwol. Laatstgenoemde zei eind april alleen in een toelichting op de voortgang van de formatie: „Het is niet zo dat er met asielbeleid niets zou kunnen.” De speculaties zwollen aan toen NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt op dezelfde dag zei: „Discussies over waar de grenzen liggen kun je altijd voeren.”
In een formatiedocument waarmee PVV-Kamerlid Gidi Markuszower zich maandag liet fotograferen viel te lezen dat PVV, VVD, NSC en BBB willen toewerken naar „het strengste toelatingsregime en het omvangrijkste pakket voor grip op migratie” ooit.
