EU-toetreding Georgië door ‘Russische’ wet ver weg
Het parlement in Georgië heeft woensdag tot ongenoegen van de bevolking in eerste lezing ingestemd met een wetsvoorstel over een buitenlandse-agentenwet. „Daarmee lijkt toetreding tot de Europese Unie ver weg”, stelt Oost-Europakenner Wouter Zweers.
Het wetsvoorstel impliceert dat organisaties die meer dan 20 procent van hun financiering uit het buitenland ontvangen, zich moeten registreren als ”buitenlandse agent”. Wie de regels niet naleeft, kan rekenen op hoge boetes en gevangenisstraffen tot vijf jaar.
Vorig jaar trok de regering het voorstel nog in, nadat tienduizenden Georgiërs uit protest de straat op waren gegaan. De regeringspartij Georgische Droom (GD) zei toen het plan „onvoorwaardelijk en zonder enig voorbehoud” in te trekken.
„De Georgische regering weet dat de bevolking uiterst kritisch is, maar wil koste wat het kost aan de macht blijven” - Wouter Zweers, Oost-Europakenner Instituut Clingendael
Dat het voorstel toch uit de ijskast is gehaald, leidt opnieuw tot massale protesten in de hoofdstad Tbilisi. Betogers scanderen: „Nee tegen de Russische wet”, verwijzend naar een vergelijkbare wet die in 2012 in Rusland werd ingevoerd en daar gebruikt wordt om onder meer kritische journalisten en mensenrechtenorganisaties de mond te snoeren. Ook zien demonstranten de wet als een bedreiging voor het toetredingsproces van Georgië tot de Europese Unie.
Sancties
Dat de bevolking en GD lijnrecht tegenover elkaar staan, heeft de partij aan zichzelf te danken, stelt Zweers, die als Oost-Europakenner verbonden is aan Instituut Clingendael. „In 2012 lukte het GD aan de macht te komen door zich als pro-Europees te presenteren, maar de laatste jaren lijkt de partij zich tot frustratie van de bevolking steeds meer op Rusland te richten.”
Dat vindt Zweers enerzijds opmerkelijk. „De relatie met Rusland is gecompliceerd. Officieel zijn de betrekkingen tussen beide landen verbroken nadat Rusland de voormalige Sovjetrepubliek in 2008 binnenviel en sindsdien 20 procent van het grondgebied in handen heeft. De regeringspartij zegt te willen voorkomen dat het land Georgië –dat in het noorden aan Rusland grenst– nog een keer binnenvalt.”
Georgië weigert dan ook mee te doen aan westerse sancties tegen Rusland. De winkels liggen vol met Russische producten en er zijn directe vluchten tussen Moskou en Tbilisi. Bovendien is Bidzina Ivanishili, de oprichter van GD, een oligarch die zijn fortuin in Rusland heeft gemaakt en mogelijk nog banden met het land onderhoudt.
Tegelijkertijd lijkt de Kaukasusrepubliek van twee walletjes te willen eten. De regering vroeg in 2022 namelijk ook het EU-lidmaatschap aan en kreeg in december vorig jaar het kandidaat-lidmaatschap toegekend. Om uiteindelijk lid te worden, moet het land echter nog veel stappen zetten, onder meer op het gebied van corruptiebestrijding. Zweers: „Je zou verwachten dat de regering er alles aan doet om hervormingen door te voeren, zeker omdat ze het lidmaatschap zelf heeft aangevraagd. Van het tegendeel lijkt sprake.”
Potentie
Met het oog op de parlementsverkiezingen in oktober, is het op zijn minst opvallend dat de regering nu met het wetsvoorstel komt, stelt de Oost-Europakenner. „Uit peilingen blijkt dat zo’n 80 procent van de bevolking meer toenadering tot Europa wil. In theorie kan het voorstel daarom veel stemmen gaan kosten. Of dat in de praktijk zo is, is de vraag.”
De Georgische regering weet dat de bevolking uiterst kritisch is, maar wil koste wat het kost aan de macht blijven. Zweers: „Deze wet biedt hun de gelegenheid organisaties en media het zwijgen op te leggen. Dat Rusland daar ook in slaagt, geeft de regering mogelijk veel zelfvertrouwen.”
Er is bovendien een enorme polarisatie in het land, ziet de Oost-Europakenner. „In de Kaukasusrepubliek bestaat nauwelijks een balans tussen macht en tegenmacht. Het land heeft een eenkamerparlement, waarbij alle macht bij de premier ligt. De grootste oppositiepartij UNM is door eerdere schandalen en corruptie niet populair meer en de rest van de oppositie kan weinig potten breken. Voor Georgiërs zijn er daarom vooralsnog weinig alternatieven.”
Hoe de toekomst van Georgië eruitziet, wordt mede bepaald door de stemmingen over de wet en de ontwikkelingen rond de protesten, verwacht Zweers. „De komende verkiezingen zijn in dat opzicht heel interessant. Georgië is een land met veel potentie, maar het kan twee kanten op gaan.”
