Op een zondagavond in oktober 2022 stapt Reybrand van Maanen (46) uit Barneveld op de fiets voor een tochtje in de buurt. Een jonge vrouw uit Kootwijkerbroek met te veel drank op rijdt hem aan. Hij overlijdt. Zijn vrouw en schoonvader waarschuwen nu tegen alcoholgebruik.
Amalia van Maanen-Top (44), weduwe en moeder van Marijn (17), Robin (14) en Nienke (8): „Na het eten, rond een uur of halfzeven, ging Reybrand die zondagavond 2 oktober 2022 een stukje fietsen. Hij hield van het bos in het buitengebied. Die zondag hadden we de dienst bijgewoond in onze kerk, de christengemeente DoorBrekers.
Onze twee jongsten waren naar bed, ik zat met een boek op de bank. Het was buiten donker geworden. Reybrand bleef wat langer weg. Dat was niet ongebruikelijk, hij ging op zondagavond weleens bij iemand langs voor een bakje koffie.
Rond halftien zag ik een politiewagen de straat inrijden. Twee tellen later liepen twee politiemensen langs het raam. Ik wist gelijk: dit is foute boel. „We hebben vervelend nieuws voor u”, zei een van de agenten. Toen kreeg ik te horen dat mijn man slachtoffer was van een ernstig ongeluk en naar het Universitair Medisch Centrum Utrecht was gebracht. Ja, op zo’n moment stort je wereld in. Onze oudste zoon, Marijn, schrok ook heel erg. Ik heb mijn ouders gebeld. Die wonen iets verderop in Barneveld. Met mijn vader ben ik naar Utrecht gereden.”
Rien Top (65), vader van Amalia, timmerman: „Amalia zat naast me in de auto. Vrijwel de hele rit is het stil geweest. Er gaat van alles door je hoofd. In het ziekenhuis werden we ontvangen door een verpleegkundige. We moesten plaatsnemen in een kamertje en mochten niet meteen doorlopen naar Reybrand. Even later kwam het vreselijke nieuws.”
Amalia van Maanen: „Rond elf uur werd al onze hoop de bodem ingeslagen. Artsen zeiden dat ze de volgende dag zouden kijken of Reybrand nog hersenactiviteit had. Ze waarschuwden dat we er ernstig rekening mee moesten houden dat dat niet het geval zou zijn. Verschillende familieleden kwamen naar het ziekenhuis. Zelf sliep ik met ons dochtertje bij mijn man op de kamer. Maandagochtend is er een hersenfilmpje gemaakt. Artsen hebben aan hem geschud, we hebben hem geroepen. Ze haalden hem tien minuten van de beademing, om te kijken of hij zelf ging ademen. Maar er kwam op al die prikkels geen reactie.”
Rien Top: „Het was alsof onze schoonzoon sliep.”
Zij: „Hij was erg beschadigd in zijn gezicht. Die maandag is mijn man hersendood verklaard. Het laatste contact dat ik met Reybrand had, was zondagavond. Toen hij zei even te gaan fietsen.”
Hij: „Volgens de politie is onze schoonzoon van achteren van zijn fiets gereden, vlakbij de molen Den Olden Florus, in Terschuur. De politie stelde dat zijn fietsverlichting in orde was. Hij was een pietje-precies. Bij de botsing kantelde zijn fiets. Reybrand kwam terecht op de voorruit van de auto. Die ruit was totaal verwoest. Hij is over de auto heen gerold en met een smak op de weg terechtgekomen.
De auto, bestuurd door een vrouw van in de twintig uit Kootwijkerbroek, kwam na zo’n dertig meter tot stilstand. Op het moment van de botsing was de vrouw bezig met de autoradio. De politie gaat ervan uit dat ze tussen de 60 en 100 kilometer per uur reed. Op het weggetje was 60 toegestaan. Vermoedelijk reed ze veel te hard. De vrouw bleek met alcohol op te rijden. Driemaal zo veel als toegestaan.”
Zij: „De dood van mijn man is zó onnodig geweest. Daar ben ik heel boos om geweest, en dat kan ik soms nog zijn. Ik kies er wel voor die kwaadheid los te laten. Ik wil geen wrok koesteren. Daar krijg ik mijn man niet mee terug. De vrouw moet leven met wat ze gedaan heeft. Ik denk dat zij het zwaar genoeg heeft. Dat neemt natuurlijk niet weg dat het heel verdrietig en fout is dat ze met zo veel drank op reed. Mijn boodschap is: houd je aan de toegestane alcohollimiet. Mensen moeten beseffen wat voor ellende ze kunnen aanrichten als ze met te veel drank op achter het stuur kruipen.”
Rien Top, lid van de hervormde gemeente Barneveld (Oude Kerk), waar hij jarenlang ouderling was: „Ik zou als het ware in grote letters willen roepen: gebruik je nuchtere verstand! Ga niet de weg op als je hebt gedronken. Het is superfout om als het ware je verstand weg te drinken en te denken dat je dan verantwoord kunt deelnemen aan het verkeer. Vanuit mijn geloofsovertuiging zeg ik: je lichaam is een tempel van de Heilige Geest. Je bent op de weg verantwoordelijk voor jezelf, maar ook voor anderen.”
Zij: „De rechtszaak in februari dit jaar gaf me veel spanning. De houding van de vrouw zat me erg dwars. Haar onverschilligheid. Ik weet niet of ze echt onverschillig was, maar zo kwam het op mij over. Dat ze dik in de make-up zat, maakte me echt boos. Dan denk ik: ga je je voor de spiegel mooi staan maken voor de rechter, terwijl je weet dat je wordt veroordeeld?
Een paar maanden na het ongeval stuurde de vrouw ons een excuusbrief. Dat ze spijt heeft, dat ze het allemaal heel erg vindt, dat het niet de bedoeling was om mijn man aan te rijden. Dezelfde tekst las ze tijdens de rechtszaak weer voor. Ik dacht: je maakt je er een beetje makkelijk van af door diezelfde tekst te gebruiken.”
Hij: „Ik vond die rechtszaak verschrikkelijk. Bij mij kwam de dader over als laconiek. Haar spijtbetuiging kwam er niet overtuigend uit. Ze wist geen antwoorden te geven op vragen van de rechter. „Waarom heb je gedronken?” Dan zei ze: „Dat weet ik niet.” Vlak voor het ongeval had de vrouw in Achterveld, bij Terschuur, nog drank genomen. Toen is nog een vriend van haar ingestapt. (Bij de vrouw zaten op het moment van het ongeval twee passagiers in de auto, JV)
De officier van justitie eiste 24 maanden cel, waarvan 6 maanden voorwaardelijk, en een ontzegging van de rijbevoegdheid voor 4 jaar. De rechter vonniste een stuk lager: 7 maanden cel en 3 jaar ontzegging van de rijbevoegdheid. Ik vind die straf veel te laag. Ik ben daar echt gefrustreerd over. Ze zou een straf moeten krijgen die anderen afschrikt. Voor het doodschieten van een wolf moet je bij wijze van spreken langer achter de tralies zitten. De vrouw heeft eigenlijk een moord op haar geweten. Wij verloren onze schoonzoon . Ik zie mijn dochter en onze kleinkinderen lijden.”
Zij: „Mijn kinderen zijn flexibel en pakken eigenlijk alles weer op. Maar er zijn momenten dat ze verdrietig zijn, dat ze hun vader missen.” Vechtend tegen haar emoties: „Onze jongste dochter Nienke had onlangs op school gesprekken met een maatschappelijk werkster. Die vertelde me dat Nienke veel vragen heeft over het overlijden van haar vader, maar die niet aan mij durft te stellen. Nienke is bang dat ik dan verdrietig word. Terwijl ik juist wil dat ze mij die vragen wél stelt.
„De jonge vrouw heeft eigenlijk een moord op haar geweten; wij zijn onze schoonzoon verloren” - Rien Top, schoonvader omgekomen Barnevelder
Mijn kinderen zijn binnenvettertjes. Het is soms lastig ze te peilen. Soms merk ik hun verdriet. Pas kocht een van mijn zoons een brommertje. Zo’n Tomosje, om aan te sleutelen en mee te crossen. Het plezier kan hij niet delen met zijn vader. Die kan hem ook niet helpen met reparaties. Mijn man werkte als zzp’er in de betonboring. We hebben wat gereedschap van Reybrand verkocht, maar veel ligt nog in de schuur. Als mijn zoon een boormachine in handen heeft, komen herinneringen aan zijn vader weer boven.”
Hij: „Robin van 14 wilde graag de fiets van zijn vader hebben. Maar de fietsenmaker concludeerde dat herstel van de fiets niet meer mogelijk was. Dus dat jong was verdrietig. Reybrand was een ontzettend fijne, lieve man. Je hoefde maar met je vingers te knippen, en hij stond voor ons klaar. We missen hem om zijn humor en zijn gezelligheid.”
Zij: „Door het overlijden van mijn man valt een inkomen weg. Ik ben twaalf uur per week in de thuiszorg blijven werken. We konden financieel ruim leven, mijn man werkte hard en spaarde flink. Nu krijg ik een uitkering van de Sociale Verzekeringsbank. Het is niet zo dat ik op zwart zaad zit en ieder dubbeltje moet omkeren. Toch moet ik meer dan vroeger op de financiën letten. We hebben een voorschot op een schadeclaim gekregen. De nasleep houdt me nog een tijd bezig. De verzekeraar van de vrouw wil van alles weten. Hoeveel uur ben je kwijt aan kinderopvang, dat soort vragen.”
„Ik vind het vanuit mijn geloofsovertuiging belangrijk dat ik de dader kan vergeven” - Amalia van Maanen-Top, weduwe omgekomen Barnevelder
Hij: „De dader komt uit een reformatorisch gezin. Ik weet dat haar vader het erg moeilijk heeft met het door zijn dochter veroorzaakte ongeval. Ik heb haar grootouders goed gekend. Keurig nette mensen.”
Zij: „Ik heb vooral medelijden met de jonge vrouw. Ze was verslaafd. De meeste weekenden was ze dronken, bleek tijdens de rechtszaak. Ze zei toen dat ze doordeweeks niet meer dronk. Ik vind het zielig dat sommige jongeren kennelijk ieder weekend dronken moeten worden.”
Hij: „Ik heb de indruk dat het vele alcohol drinken zeker ook in behoudend christelijke kring gebeurt. Veel jongeren uit bijvoorbeeld Kootwijkerbroek, Harskamp en Wekerom zijn hardrijders, al zeg ik niet dat er dan altijd alcohol in het spel is.”
„Als mijn zoon een boormachine in handen heeft, komen herinneringen aan zijn vader weer boven” - Amalia van Maanen-Top, weduwe omgekomen Barnevelder
Zij: „Bij reformatorische christenen heb ik een beetje het beeld van de amish. In hun jeugd gaan ze een paar jaar lekker los en doen ze ongeveer alles wat God verboden heeft. Daarna krijgen de jongens een vriendinnetje en gaan ze trouwen en braaf leven. Natuurlijk wil ik niet alle reformatorische jongeren over één kam scheren. Drankmisbruik komt ook voor onder evangelische christenen en niet-kerkelijken. Al vermoed ik dat het drankgebruik onder refojongeren in verhouding groot is. Denk aan al die keten op de Veluwe. Het ontbreekt, vrees ik, aan toezicht. Ouders nemen op dit punt te weinig hun verantwoordelijkheid. Ik zou niet willen dat mijn kinderen stomdronken thuiskomen.
Ik vind het vanuit mijn geloofsovertuiging belangrijk dat ik de vrouw kan vergeven. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Menselijkerwijs gesproken kan ik dat niet. Dus ik bid God of Hij mij wil helpen haar oprecht te kunnen vergeven. Ik bid zeker ook voor haar.”
Deel 1 in een drieluik. Volgende week vrijdag deel 2: Vereniging Verkeersslachtoffers wil hardere aanpak verkeersaso’s.
