Het zijn aangrijpende verhalen. Jongeren die aangeven dat ze zo ernstig psychisch lijden dat ze niet verder willen leven. Afgelopen najaar kwam er een ongekende hoeveelheid ervaringsverhalen in het nieuws van mensen die de dood als enige uitweg zagen.
Twee recente voorbeelden zijn youtuber Dennis Schouten, van wie vorige week de biografie ”Beschadigd op weg naar de dood” verscheen, en de Twentse Zoraya ter Beek, die op X openhartig twitterde over haar euthanasietrajact. Door in de publiciteit te treden vragen ze aandacht voor hun situatie en begrip voor de keus die ze maakten.
De reacties op zulke verhalen kunnen heel divers zijn. Er zijn altijd mensen die proberen om de betrokkenen op andere gedachten te brengen. Vaak is er echter ook begrip en respect voor de weg die ze gaan en worden ze bevestigd in de weg die ze gaan. Dan vallen uitdrukkingen als ”een dapper besluit” en ”heb een goede reis”.
Woorden doen er ook in dit opzicht toe. Vorig jaar nam het aantal euthanasiegevallen vanwege psychisch lijden fors toe: met 20 procent ten opzichte van 2022. En Expertisecentrum Euthanasie zag afgelopen jaar het aantal hulpvragen van jongvolwassenen vanwege psychisch lijden met bijna de helft toenemen. Er is onmiskenbaar een verband tussen de openhartige ervaringsverhalen die in de media worden verteld en de vraag om euthanasie. Er zijn volgens psychiater Sisco van Veen in de hele geschiedenis en over de hele wereld veel aanwijzingen dat een bepaald type berichtgeving over zelfdoding leidt tot een toename ervan. „Wanhoop genereert wanhoop. Doodswens creëert doodswens”, bevestigt ethicus Theo Boer.
Het is daarom belangrijk om zorvuldig om te gaan met het in de publiciteit brengen van verhalen van de zeer kwetsbare groep mensen die kampt met ernstig psychisch lijden. De suggestie dat een zelfgekozen dood een oplossing zou zijn, is destructief voor mensen die toch al weinig hoop hebben. In de praktijk blijkt dat negen van de tien verzoeken van psychiatrische patiënten niet in euthanasie eindigen. Een goede begeleiding of behandeling is dus zeker bij voorbaat niet kansloos. Juist daarom zou de overheid sterk moeten inzetten op het bieden van de juiste zorg voor mensen met complexe psychische problemen. De wachtlijsten zijn nu veel te lang.
Tegelijk ligt hier een maatschappelijke taak. Mensen met psychische problemen willen gehoord worden. Het is letterlijk van levensbelang om hun een luisterend oor bieden, zonder meteen met een oordeel klaar te staan. Want alleen dan ontstaat er ruimte voor het bieden van hoop en perspectief.
„Verhalen van hoop zijn belangrijk”, zegt Scarlet Hemkes, persvoorlichter bij 113 Zelfmoordpreventie. Echte hoop op een beter lot is te vinden bij Christus, Die Zijn leven aflegde voor een wereld in nood. Daar mogen christenen van getuigen, met een bewogen hart voor het leed van de ander.
Maar eerst: luisteren.
Hebt u hulp nodig? Dan kunt u contact opnemen met 113 Zelfmoordpreventie via 113 of 0800-0113 (24 uur per dag bereikbaar) en 113.nl.
