Hoewel lang niet iedereen daar blij mee is, stijgt het aantal zelfscankassa elke maand. Precieze cijfers zijn er niet, maar steeds meer winkelketens maken er gebruik van.

Albert Heijn, ’s lands grootste kruidenier, loopt voorop. Inmiddels heeft het bedrijf een aantal winkels met nog maar één reguliere kassa en dat worden er volgens de keten meer. Andere supermarktketens volgen. Ook bij bouwmarkten, drogisterijen en sportwinkels gaat het roer om. Zo heeft sportketen Decathlon bijna geen bemande kassa’s meer. Zelfstandig afrekenen lijkt in bijna alle sectoren van de detailhandel op te rukken.

Lees ook

„Stelen in de supermarkt is voor sommige mensen een sport”

De voordelen zijn duidelijk. Het leeuwendeel van de consumenten wil niet veel tijd in een winkel doorbrengen. Een zelfscankassa zorgt ervoor dat je kunt opschieten. Bij ouderwets afrekenen lukt dat vaak niet. Dan staat iemand soms lang in de rij voordat de aankopen op de band kunnen worden gelegd. Veel klanten ergeren zich daar inmiddels aan.

Tempo

Retailspecialist Erik Hemmes spreekt dan ook van een positieve ontwikkeling. „De klant kan door de zelfscankassa  zijn of haar eigen tempo van afrekenen bepalen. Dat is winst.”

En volgens hem profiteert niet alleen de klant. „Winkels kunnen op termijn geld besparen doordat ze minder mensen hoeven in te zetten. En zeker nu het in de detailhandel erg moeilijk is om personeel te vinden, geeft dat de bedrijven lucht. Het meisje of de jongen achter de kassa kan ergens anders in de winkel worden ingezet.”

„Voor supermarkten is het wel of niet overgaan naar zelfscankassa’s soms een worsteling” - Eva Rutten, retailspecialist

Dat er kritiek op de zelfscankassa is, noemt hij begrijpelijk. Veranderingen roepen volgens hem altijd aversie op. „Die ophef was er ook toen we in de jaren vijftig van bediening naar zelfbediening gingen. Klanten zouden worden uitgenodigd om te stelen, werd toen gezegd.”

Cameratoezicht

Nu klinkt die roep opnieuw en niet ten onrechte. Het aantal winkeldiefstallen stijgt de laatste jaren fors en supermarkteigenaren geven aan dat de introductie van de zelfscankassa daar debet aan is. Inmiddels nemen winkelketens allerlei maatregelen om het probleem te bestrijden. Er komen steeds meer controles en het cameratoezicht wordt in veel bedrijven uitgebreid.

Juist vanwege de toename van winkeldiefstal betwijfelt Eva Rutten, eveneens expert op het gebied van de detailhandel, of de stijging van het aantal zelfscankassa’s zal doorzetten. „Het is nog geen gelopen race.”

Aan de ene kant is diefstal een groot probleem. Alleen al supermarktketen Jumbo verloor in 2023 door stelen 100 miljoen euro. De meeste andere bedrijven melden dit soort verliezen niet, maar lijden ze over het algemeen ook.

Aan de andere kant ziet Rutten, net als Hemmes, dat het gebrek aan personeel veel winkels parten speelt. „Dat dwingt ze tot keuzes. Soms is het een worsteling.”

Rutten gelooft niet dat de bemande kassa helemaal uit het winkelbeeld zal verdwijnen. „Daarmee verliest een winkel ook een groot deel van het contact met de klanten.”

Mix

Ze vermoedt daarom dat er in de nabije toekomst een mix zal ontstaan, waarbij de klant de keuze blijft houden tussen snelheid en een persoonlijke benadering. Reacties van Albert Heijn en Jumbo wijzen in dezelfde richting. De twee grootste supermarktketens van het land geven aan dat ze niet volledig met zelfscankassa’s willen werken.