Het rapport dat Cass in opdracht van de Engelse gezondheidsdienst NHS schreef, verscheen woensdag. De bekende Britse kinderarts stemde er in het najaar van 2019 mee in om het internationale onderzoek naar puberteitsblokkers te evalueren. Ze verwachtte dat het een eenvoudige klus zou zijn, zei ze woensdag tegen The Guardian. „Ik dacht dat het zes maanden lang een paar middagen per maand zou vragen en dat ik dan naar huis kon gaan en verder kon gaan met mijn pensioen.”

De opdracht bracht Cass in een draaikolk van wat ze een „giftig, gepolitiseerd en ideologisch” debat noemt. Het systematische onderzoek dat ze naar de Engelse genderzorg voor minderjarigen deed, is een van de meest controversiële onderzoeken in de recente medische geschiedenis.

Teleurgesteld

Haar pogingen om een alomvattend onderzoek uit te voeren naar de resultaten van alle 9000 kinderen en jongvolwassenen die tussen 2009 en 2020 in de Tavistock-genderkliniek voor minderjarigen werden behandeld, werden „gedwarsboomd”, aldus Cass, voormalig president van het Koninklijke College voor Kindergeneeskunde.

Cass’ rapport heeft een kalme en bijna klinische toon, maar soms is haar woede over de zorg van NHS England voor een generatie kwetsbare kinderen nauwelijks verhuld. Artsen zijn „angstig” geworden, schrijft ze. Het beschikbare bewijs is „mager”.

De onderzoeker documenteert haar conclusies in een rapport van 388 pagina’s, waarin ze 32 aanbevelingen doet over de manier waarop kinderen en jongeren genderzorg zouden moeten krijgen. In het voorwoord schrijft ze aan kinderen en jongeren: „Ik ben teleurgesteld door het gebrek aan bewijs over de langetermijneffecten van het nemen van hormonen vanaf jonge leeftijd; onderzoek heeft ons allemaal in de steek gelaten, en vooral jou.” Cass doet een oproep tot zorg die voldoet aan de normen van andere NHS-zorg.

Ze uit daarbij haar zorgen over wat ze „diagnostische overschaduwing” noemt – waarbij andere problemen die patiënten met twijfel over hun geslacht kunnen hebben, over het hoofd worden gezien. Jonge mensen zouden volgens het rapport een „holistische beoordeling” moeten krijgen, waarbij artsen naar hun totale (geestelijke) gezondheid kijken. Zo’n beoordeling zou onder andere een screening op autisme en andere ontwikkelingsstoornissen moeten bevatten.

„Hopelijk biedt dit gedegen rapport ook Nederland een handvat voor een eerlijk gesprek” - Diederik van Dijk, Tweede Kamerlid SGP

Aanleiding voor het onafhankelijke onderzoek was de sterke stijging van het aantal jongeren die hun geslacht in twijfel trokken én de zorgen van klokkenluiders over het medische beleid van de Tavistockkliniek. Tot dan was de Londense genderkliniek de enige gespecialiseerde kliniek voor minderjarigen in Engeland en Wales. De kliniek sloot vorige week de deuren, vier jaar nadat die van de gezondheidsinspectie een „onvoldoende” kreeg. Er zijn nu regionale locaties in Londen en Liverpool geopend.

Giftig debat

Zag de Londense genderkliniek zo’n vijftien jaar geleden ongeveer vijftig minderjarigen, voornamelijk jongens, de afgelopen tien jaar is dit aantal toegenomen tot meer dan 3000. Het betreft nu vooral tienermeisjes, die vaak behoorlijk complexe bijkomende problemen hebben.

„Wat helaas met deze jonge mensen is gebeurd, is dat lokale zorginstellingen hen als gevolg van het giftige debat vaak omzeilen, omdat ze hen niet durven behandelen”, vertelde Cass aan de BBC. „Dus in plaats van de dingen te doen die ze voor andere jonge mensen met een depressie, angst of misschien een niet-gediagnosticeerde autismespectrumstoornis zouden doen, hebben ze de neiging om hen rechtstreeks naar de genderkliniek door te sturen.”

De Britse premier Rishi Sunak verwelkomde het rapport en zei dat de regering „snel had gehandeld” na Cass’ tussentijdse rapport in 2022 en „ervoor zal blijven zorgen dat we de juiste stappen nemen om jongeren te beschermen”.

De vraag is wat het rapport van Cass betekent voor de genderzorg van jongeren buiten Engeland. De internationale artsenorganisatie Society for Evidence-Based Gender Medicine (SEGM), die kritisch is op behandeling van jongeren met puberteitsblokkers en geslachtshormonen, juicht het rapport toe.

De genderkliniek van Amsterdam UMC zei woensdag niet beschikbaar te zijn voor een reactie. Tweede Kamerlid Diederik van Dijk (SGP) hoopt dat dit „gedegen onderzoeksrapport ook voor Nederland een goed handvat voor een eerlijk, open gesprek tussen professionals” biedt. „Wat is nu werkelijk verantwoorde genderzorg voor jongeren?”

Samen met Kamerlid Rosanne Hertzberger (NSC) vraagt Van Dijk „via de Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport om een spoedige, inhoudelijke reactie van de minister op dit gedegen rapport over genderzorg”, schrijft hij op X. „Welke lessen trekt NL hieruit?”