Het jaar 2023 gaat de boeken in als het warmste jaar ooit. De temperatuur lag zo’n 1,45 graad boven het gemiddelde van 1850-1900. „We luiden de alarmbel.”
Uit een rapport van de World Meteorological Organisation (WMO) bleek dinsdag dat er in 2023 diverse records sneuvelden. Behalve het temperatuurrecord gaat het ook om de hoeveelheid broeikasgas in de lucht, de temperatuur plus de verzuring van de oceanen, de stijging van de zeespiegel, de oppervlakte van zee-ijs rond de Zuidpool en het afsmelten van gletsjers.
In sommige gevallen werd het vorige record zelfs „verpletterd”, aldus de WMO in het rapport ”State of the Global Climate 2023”. Sommige records waren zo buitengewoon dat oorspronkelijke grafieken moesten worden aangepast, omdat de lijntjes er niet meer op pasten. Dit was bijvoorbeeld het geval met de oppervlaktetemperatuur van de oceanen.
Allesbepalende uitdaging
Celeste Saulo, secretaris-generaal van de WMO, luidt de noodklok. „Klimaatverandering gaat over veel meer dan alleen temperaturen. Wat we in 2023 hebben meegemaakt is reden tot bijzondere bezorgdheid.” Volgens Saulo is de klimaatcrisis „de allesbepalende uitdaging” waar de mensheid voor staat en is deze nauw verweven met de ongelijkheid op de wereld. Want juist arme mensen worden geraakt door de gevolgen van klimaatverandering, zoals mislukte oogsten door droogte. António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, spreekt naar aanleiding van het rapport van „loeiende sirenes”.
Wat we in 2023 hebben meegemaakt is reden tot bijzondere bezorgdheid
Een deel van de temperatuurstijging in 2023 kwam door de overgang van La Niña –een weerfenomeen dat een koelend effect op de aarde heeft– naar een warme El Niño. El Niño zwakt inmiddels weer af, maar zorgt ook in 2024 nog voor recordtemperaturen.
Warme oceanen
Opvallend in 2023 waren de warme oceanen. Op een gemiddelde dag vorig jaar kampte ongeveer een derde van de wereldoceanen met een marine hittegolf. Een te hoge temperatuur van het zeewater kan schadelijk zijn voor koralen en ander zeeleven.
Aan het einde van 2023 had bijna 70 procent van het oceaanoppervlak op enig moment tijdens het jaar een hittegolf meegemaakt. De hoge oceaantemperatuur houdt overigens nog steeds aan. Inmiddels zit die al meer dan een jaar lang boven het vorige record.
Het zee-ijs rond de Zuidpool bereikte in februari (zomer) de kleinste omvang ooit. En aan het einde van de winter (september) lag er voor dat seizoen extreem weinig ijs. Het oppervlak bedroeg 1 miljoen vierkante kilometer minder dan het vorige recordjaar. Dat staat gelijk aan de grootte van Frankrijk en Duitsland samen.
Gletsjers in Zwitserland verloren in de afgelopen twee jaar ongeveer 10 procent van hun volume aan ijs. Niet eerder ging de afsmelting zo hard.
Volgens het rapport gloort er ook hoop. Volgens het WMO nam in 2023 de bouw van wind- en zonneparken eveneens recordsnel toe.
Het rapport verschijnt aan de vooravond van een ontmoeting van klimaatministers in Kopenhagen. In februari maakte het KNMI al bekend dat 2023 ook in Nederland het warmste jaar ooit was.
