Voor die plotselinge afzegging gaf de Socialistische Republiek Vietnam „binnenlandse omstandigheden” als reden op. Het was een raadsel wat die omstandigheden zijn, al werd wel gewezen op de broze gezondheid van de secretaris-generaal van de Communistische Partij. Zondag meldde persbureau Reuters dat er een parlementszitting op komst is. Communistische landen zijn soms goed in het drastisch herschikken van hun topfunctionarissen, en dat zou nu ook in Vietnam kunnen gebeuren.

Het staatsbezoek zou van 19 tot 22 maart plaatshebben. Het is zeldzaam dat het zo kort van tevoren wordt afgezegd. Donderdagmiddag om 12.44 uur stuurde de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) een gedetailleerd programma aan de mediavertegenwoordigers die zouden meegaan. Zeventig minuten later, om 13.53 uur, kwam het bericht dat het staatsbezoek niet doorging. Sommige journalisten waren al naar Zuidoost-Azië gereisd. Ook voor de koning kwam het bericht als een „totale verrassing”. De economische missies agrofood en tuinbouw die aan het staatsbezoek gekoppeld waren, gingen wel door, dus kennelijk waren de „binnenlandse omstandigheden” daarvoor geen verhindering.

Keizerrijk

De vraag drong zich al snel op of het besluit ook genomen zou zijn als Vietnam zelf nog een monarchie geweest was. Tot 1945 waren keizers er het staatshoofd, al stond het land sterk onder invloed van andere landen: China, Frankrijk, Japan.
In 1010 vestigde de eerste keizer zich in wat nu de Vietnamese hoofdstad Hanoi is. Verschillende dynastieën regeerden over het land in Zuidoost-Azië. De ene keizer zat een halve eeuw op de troon, de andere slechts drie dagen.
Lange tijd waren de keizers onderworpen aan de machthebbers in China. In de negentiende eeuw kreeg Frankrijk steeds meer invloed in het gebied, maar de keizers behielden hun functie. De laatste was Bao Dai (1913-1997), die in 1926 op twaalfjarige leeftijd werd gekroond. Hij werd geboren als Nguyen Phuc Vinh Thuy en was de dertiende keizer uit de Nguyendynastie.
Keizer Bao Dai had drie grote paleizen in de stad Dalat. Onder deze paleizen was de Dinh 3 –zoals het genoemd werd– het meest bezochte paleis. Het werd in 1933 in art-decostijl gebouwd.

Einde monarchie

Tijdens de Tweede Wereldoorlog liet Japan het gebied een tijdlang met rust, maar in maart 1945 bezette het Vietnam alsnog. Na toezeggingen van Japan riep de keizer de onafhankelijkheid uit.

Na de oorlog werd in zeven landen de monarchie afgeschaft: in Albanië, Bulgarije, Italië, Kroatië, Mantsjoekwo, Roemenië en ook in Vietnam. Keizer Bao Dai trad op 23 augustus 1945 af en ging in ballingschap.
Later beheersten de communisten Noord-Vietnam, terwijl de Fransen de ex-keizer in 1949 als president van Zuid-Vietnam installeerden. Bao Dai kreeg echter kritiek vanwege zijn nauwe band met Frankrijk en omdat hij het grootste deel van zijn tijd in het buitenland doorbracht. Premier Ngo Dinh Diem –die kritiek kreeg omdat hij als rooms-katholiek de roomse minderheid steunde– verdreef Bao Dai in 1955. De ex-keizer vestigde zich toen in Frankrijk.

Burgeroorlog

In de volgende twintig jaar kostte de oorlog tussen noord en zuid miljoenen levens. Het door Amerika gesteunde zuiden delfde het onderspit met de val van Saigon op 1 mei 1975. In 1976 werd het land herenigd in een socialistische republiek met een eenpartijstelsel. Van de vijf landen die nog communistisch zijn –China, Vietnam, Noord-Korea, Cuba en Laos– is Vietnam qua inwonertal de tweede in grootte, na China.
Meer dan de helft van de 102 miljoen inwoners is boeddhist. Van de bevolking is 9,1 procent christen. Verreweg de meesten van hen –zo’n 6 miljoen Vietnamezen– zijn rooms. De kerk in Vietnam groeit, maar de overheid treedt strenger tegen hen op dan eerder. In de grondwet is wel vastgelegd dat er vrijheid van godsdienst is, maar daarin staat ook dat de Communistische Partij de bevoegdheid heeft „te beslissen over het beleid van de staat inzake nationaliteiten en religies”.

Eerdere bezoeken

Van de 28 staatsbezoeken die de Nederlandse koning sinds zijn inhuldiging heeft afgelegd, gingen er vier naar Azië: naar Japan en Korea in 2014, naar China in 2015 en naar India in 2019. Nu was Vietnam aan de beurt. Het is niet de eerste keer dat koning Willem-Alexander en koningin Máxima in het Zuidoost-Aziatische land zouden zijn. In maart 2011 waren ze er op handelsmissie, toen nog als kroonprinselijk paar. Samen met de staatssecretarissen Bleker (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) en Atsma (Infrastructuur en Milieu) en vertegenwoordigers van ruim tachtig bedrijven legden ze er bezoeken af, onder meer aan ondernemingen. Prinses Máxima combineerde het met enkele bezoeken in het kader van haar functie bij de Verenigde Naties.
Willem-Alexander was in 2005 ook al in Vietnam geweest. Hij hield zich als prins bezig met watermanagement en dat is in Vietnam actueel: het land heeft een kustlijn van meer dan 3500 kilometer en kampt met erosie, overstromingen en poreuze dijken.

Nieuws in beeld

Ex-keizer Bai Dai in 1948 in Parijs. beeld AFP

Bao Dai, de laatste keizer van Vietnam, als balling in Frankrijk in 1975. beeld AFP

Het presidentieel paleis van Vietnam in hoofdstad Hanoi. Het is gebouwd tussen 1900 en 1906 in Italiaanse renaissancestijl. beeld Wikimedia