„Scheppingsweek ode aan mijn vrouw Martine”
De Week van de Schepping staat in het teken van genieten van genoeg. „Ik zie dit thema als een ode aan mijn vrouw Martine”, vertelt Klaas-Hemke van Meekeren.
In de groene binnentuin van ecowijk Mandora in Houten fluiten de vogels het hoogste lied. Een pimpelmees viert vast de aanstormende lente. Een merel ook. Het leeft hier. Aan de struiken zit het eerste frisse groen. Schuttingen zijn er amper. Hetzelfde geldt voor bestrating.
Klaas-Hemke stapt het buurthuis binnen in het midden van de gedeelde natuurtuin. Het gebouw is ”De Vonk” gedoopt. Naar zijn vrouw. Ze was de eerste voorzitter van de buurtvereniging. Samen met Theanne Boer, een goede vriendin van haar, blikt hij terug op het leven van zijn vrouw en het thema genieten van genoeg.
Martine Vonk overleed in 2019 op 45-jarige leeftijd aan de gevolgen van uitgezaaide borstkanker. Als lector ethiek en technologie schreef ze jarenlang columns over duurzaam leven voor het Reformatorisch Dagblad. In 2016 kwam ze met het boek ”Genieten van genoeg” (2016). „De keuze van dit onderwerp voor de Week van de Schepping vind ik heel mooi. In de huidige maatschappij draait het om altijd om meer consumeren. Maar het is heel christelijk om niet altijd maar meer te willen. Om tevreden te zijn. Dat was ook de boodschap van Martine”, zegt haar man Klaas-Hemke.
Genadiger
Genieten van genoeg lijkt de hippere versie van soberheid, maar er is ook een verschil, stelt Theanne. „Sober leven zit er bij de oude generatie nog in. Eenvoud is voor hen een calvinistische deugd, een Goddelijke opdracht. Het „ons bin zunig”. Sparen. Dat kwam vaak voort uit het feit dat men anders niet rondkwam. Genieten van genoeg komt voort uit een andere motivatie. Je wil tevreden zijn met minder, omdat je niet wilt genieten ten koste van anderen. Ons luxe leven gaat immers vaak ten koste van de verre medemens.”
Klaas-Hemke ziet dat genieten van genoeg ook een zekere ontspanning geeft. „Omdat het met de aarde niet goed gaat, wordt er snel drammerig gedaan over wat er niet meer kan. Daardoor ontstaat er weerstand. Genieten van genoeg komt voort uit christelijke waarden en geeft de kans om duurzaam leven genadiger en rustiger op te pakken. De insteek is ook totaal anders. Niet meer: het leven consumeren. Maar: het leven produceren. In plaats van de vraag: Wat kan ik nog uit het leven halen? wordt het: Wat wil ik nog toevoegen? Wie wil ik voor anderen zijn?”
Voorloper
Martine kan een duurzame voorloper in christelijke kring worden genoemd, zeggen Theanne en Klaas-Hemke. Ze stond in 2002 aan de wieg van de christelijke natuurorganisatie A Rocha Nederland. Ook was ze een van de kartrekkers van de jongerenbeweging Time to Turn die destijds kerken opriep om meer met duurzaamheid en rechtvaardigheid te doen. Honderden lezingen hield ze door het hele land. Klaas-Hemke: „Ze was haar tijd ver vooruit. Tegelijk is wat ze schrijft nog razend actueel. Ik zat gisteren nog in haar boekje te lezen. Je kunt het zo in de krant zetten.”
Op het congres Groen Gelovig in 2019 in Zwolle bleek de invloed die Martine had, zegt Theanne. „Ze kreeg daar de eerste Groen Gelovigprijs. Het publiek gaf haar toen een staande ovatie. Dat was een bijzonder moment. Die prijs heet tegenwoordig overigens de Martine Vonkprijs.”
Klaas-Hemke kreeg van anderen vaak te horen hoe Martine hen inspireerde. „Al jarenlang vertellen mensen me hoe Martines boek of lezingen hun leven veranderde en hoe men nu positief bezig is met de schepping.”
Ze leefde het genieten van genoeg zelf ook voor. „Toen ik haar voor het eerst ontmoette, was ze al vegetariër. Ik at zelf nog grote lappen vlees. Elke dag. Door haar ben ik flexitariër geworden. Nu eet ik enkele keren per week minder, maar goed vlees.” Theanne: „Genieten van genoeg was Martines drive. Ze kocht bewust eerlijke kleding en producten die lang meegingen.”
Nog steeds laat de erfenis van Martine zich voelen. Zo krijgt haar boek een derde druk. Daarnaast is er sinds januari 2024 de Martine Vonk-leerstoel aan de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht. Tot slot heeft Theanne –zelf voorzitter van de Martine Vonk Stichting– het plan opgevat om een publieksversie van haar proefschrift te schrijven. „Die ging over duurzaam leven in christelijke geloofsgemeenschappen, zoals de Amish. Martine geloofde sterk dat bewust leven, genieten van genoeg, samen moet gebeuren. In gemeenschappen waarbij je elkaar stimuleert, dichtbij de natuur leeft, eigen groenten teelt en spullen deelt.” En ze lijkt gelijk te krijgen. „De christelijke leefgemeenschappen schoten de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond.”
Het ”project publieksversie” stond op Martines pc in het mapje ”Plannen die niet meer doorgaan”, zegt Theanne licht emotioneel. Nu komt daar verandering in. „Ik wil haar gedachtegoed zoveel mogelijk doorgeven.”
