Beelden van trekkerdemonstraties van Nederlandse agrariërs herinneren we ons van voorgaande jaren. Die waren gericht tegen het kabinetsbeleid, waardoor boerenbedrijven opgezadeld worden met onhaalbare doelen, met een steeds hoger wordende stapel eisen en met wisselvallige en soms zelfs tegenstrijdige regelgeving. „Want de natuur…” Dat daardoor de bestaanszekerheid van duizenden gezinsbedrijven in de knel komt, legt geen gewicht in de schaal. En de voedselzekerheid voor de bevolking is nog steeds een zwaar onderschat aspect.

De acties van de afgelopen tijd waren breder. Niet alleen in genoemde landen, maar ook in Ierland, Litouwen, Polen, Hongarije, Roemenië en Slowakije protesteerden boeren. Hun protesten richtten zich deels ook tegen de gevolgen van onhaalbaar en onnavolgbaar EU-natuurbeleid. Daarnaast echter soms ook tegen het economische beleid, waardoor groenten, vlees en zuivel van buiten de EU vrije toegang hebben tot de Europese markt, terwijl die producten niet aan de Europese eisen voldoen. Met als gevolg dus feitelijk concurrentievervalsing.

Ander voorbeeld van EU-beleid. Voor landen als Ierland en Nederland is de afschaffing van de derogatie (die staat Nederlandse boeren toe meer dierlijke mest op hun land uit te rijden dan de Europese standaard) onnavolgbaar. Boeren mogen daardoor minder natuurlijke mest op hun land uitrijden, maar in plaats daarvan wel meer kunstmest gebruiken. Dat is schadelijk voor de natuur, want de uitspoeling van voedingsstoffen voor de gewassen naar het grond- en oppervlaktewater lijkt daardoor zeker niet minder te worden. En slecht voor de boerenbedrijven, die nu tegen hoge kosten het teveel aan mest moeten afvoeren en extra kunstmest moeten aankopen. Het klimaatbeleid is er evenmin mee gediend, want de productie van kunstmest veroorzaakt een hoge CO2-uitstoot.

Nationale regeringen treft echter evenzeer blaam. Die komen nogal eens met aanvullende eigen maatregelen boven op de Europese regelingen. In Nederland zijn bijvoorbeeld bestuurlijk gezien járen verspild door de eenzijdige focus op de gevolgen van stikstofneerslag op de natuur (géén EU-eis), alsof díe bepalend zou zijn voor de kwaliteit van de natuur. Terwijl er weinig tot geen aandacht is voor de gevolgen van recreatiedruk, weersomstandigheden, klimaatverandering, waterpeil of tekortschietend terreinbeheer. Die trein dendert gewoon door. En dan laten we de gigantische administratieve lastendruk die al die EU- en Nederlandse maatregelen met zich meebrengen –en die vaak niet aansluiten bij de praktijk– nog onbenoemd.

Het lijkt erop dat de EU-brede boerenprotesten bij Europese regeringsleiders een belletje hebben doen rinkelen. Twee weken geleden, na de boerenprotesten tijdens de EU-top, sprak voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie met boerenvertegenwoordigers. Ze beloofde snel met een voorstel te komen om de administratieve lasten voor boeren te verlichten en de braakligregeling voor akkerbouwers op te schorten („Maar dat kan nu niet meer”, volgens het Nederlandse systeem…). En opeens lijkt het aanvaardbaar om chemische gewasbeschermingsmiddelen meer geleidelijk aan te vervangen door natuurlijke. En kan de uitstoot van broeikasgassen geleidelijker verminderd worden (al kwam Eurocommissaris Hoekstra even later met een heel ander plan). De plannen van voormalig Eurocommissaris Timmermans lijken in de prullenbak te belanden en we moeten „meer vertrouwen hebben in onze boeren”, volgens Von der Leyen.

Gloort er dus wat hoop op een evenwichtiger EU- en Nederlands landbouwbeleid? De boeren hebben hun protestacties in elk geval opgeschort „om de onderhandelingen een kans te geven”. Maar ze realiseren zich ook dat er over enkele maanden verkiezingen voor het Europees Parlement zijn. Zijn het dan niet allemaal slechts loze beloften? Naar een oude boerenwijsheid: ”Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen”.

De auteur is voormalig lid van de SGP-fractie in de Tweede Kamer.