Soms gaat het mis, maar meestal gaat het goed. Zoals in gezinshuis Manoah in Gouda. „De kinderen zijn onderdeel van de familie.”
Anne Marie Boon (45) is een gepassioneerde gezinshuisouder. „Ik krijg veel energie van het begeleiden van kinderen met complexe problemen”, vertelt ze. „Ik vind het een uitdaging om hen tot ontwikkeling te laten komen.”
Behalve haar vier dochters voedt Boon drie gezinshuiskinderen op, twee jongens van elf en vijftien jaar en een meisje van drie. Haar man Mark werkt buitenshuis.
De kinderen hebben het volgens haar naar hun zin. „De jongens wonen al langdurig bij ons: zes en elf jaar. Zij zijn onderdeel van de familie. Het meisje verblijft nu een halfjaar bij ons en is vrolijk en enthousiast. De kinderen ontwikkelen zich goed. Als dat niet zo was, zou dat een teken zijn dat ze niet goed in hun vel zitten.”
Boon werkte jarenlang in het speciaal onderwijs. In 2008 nam ze pleegkinderen in huis, tien jaar later stichtte ze een gezinshuis. „Dat is een echte baan, waar van alles bij komt kijken. Zo schrijf ik rapportages, formuleer ik doelen waar kinderen aan werken, voer ik voortgangsgesprekken en heb ik om de week contact met een gedragswetenschapper.”
Vertrouwenspersoon
Boon werkt in een ‘driehoek’. Ze is aangesloten bij Gezinshuis.com, een koepelorganisatie die ruim 200 gezinshuizen begeleidt. En Profila Zorggroep is eindverantwoordelijke voor de zorg en onderhoudt het contact met gemeenten.
Vier keer per jaar krijgt het gezin bezoek van een vertrouwenspersoon van Jeugdstem, voorheen het Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg (AKJ) geheten. Bij de organisatie werken zo’n honderd vertrouwenspersonen.
„We bezoeken alle gezinshuizen die bij ons bekend zijn”, vertelt Joliska Hellinga, jurist bij Jeugdstem. „Dat zijn er ruim 900, van de naar schatting 1000 gezinshuizen in Nederland.”
Tijdens een bezoek gaat de vertrouwenspersoon in gesprek met het uithuisgeplaatste kind. „Ons doel is ervoor te zorgen dat we zichtbaar zijn voor het kind. We vragen hoe het met hem gaat en of het ergens tegenaan loopt. We kijken niet of het gezinshuis alles op orde heeft, want dat is de taak van de inspectie. Als we iets zien waarover we vragen hebben of ons zorgen maken, melden we dat eerst bij het gezinshuis. Als dat onvoldoende oplevert, kunnen we een melding doen bij de inspectie.”
In 2023 heeft Jeugdstem over alle ruim 900 gezinshuizen ongeveer 70 keer gemeld dat er iets mis was. „Het kan bijvoorbeeld zijn dat een gezin niet is aangesloten bij een klachtencommissie. Of er hangen camera’s in huis zonder dat daarover beleid is opgesteld.” Een paar keer per jaar stuiten vertrouwenspersonen op situaties waarin er daadwerkelijk sprake is van onveiligheid.
Keurmerk
Hellinga vindt het belangrijk dat gezinshuizen zijn aangesloten bij een koepelorganisatie of jeugdhulpaanbieder. „Daarmee voorkom je niet alle misstanden, maar dat zorgt er wel voor dat er bepaalde waarborgen ingebouwd worden.”
Koepelorganisaties en jeugdhulpaanbieders doen vaak een controle als gezinshuisouders zich bij hen willen aansluiten. Zo ook Gezinshuis.com, vertelt woordvoerster Jasmijn Heeremans. „Voordat mensen zich bij ons kunnen aansluiten, laten we ze een uitvoerige test doen. Ook moeten ze voldoen aan onze kwaliteitseisen en dienen ze binnen het eerste jaar een keurmerk te halen. Anders gaan we niet met hen in zee.”
Professionalisering
Gezinshuisouders zijn echter niet verplicht om zich bij een koepelorganisatie aan te sluiten. Ook hoeven ze niet ingeschreven te staan in het Kwaliteitsregister Jeugd, het beroepsregister voor jeugdprofessionals. Zo kan het gebeuren dat een gezinshuis openblijft terwijl het uit het kwaliteitsregister was geschrapt omdat de ouder het kind geestelijk mishandelde en verwaarloosde. VPRO-onderzoeksprogramma Argos had eind oktober een uitzending over deze casus.
Er moet landelijke wetgeving komen, vindt Heeremans. „Deze sector vraagt om verdere professionalisering. Daarin zijn mensen nodig die een pedagogische achtergrond hebben en een hbo-opleiding hebben gevolgd. Leg ook in wetgeving vast wat een gezinshuis is en waaraan dit moet voldoen. Bij ons is een gezinshuis een kerngezin waarin vier tot zes kinderen zijn geplaatst. Maar er bestaan ook gezinshuizen met meer dan tien kinderen. Omdat er geen wettelijke definitie is, ontstaan zulke verschillen.”
