Möller was 37 jaar lang, van 1985 tot 2022, predikant in Aesch, een plaatsje onder de rook van de Noord-Zwitserse stad Bazel. Daar diende hij de kleine Freie Evangelische Gemeinde, een onafhankelijke reformatorische gemeente. Op een goede zondag zitten er 35 mensen in de kerk aan de Industriestrasse, en dat is naar Zwitserse begrippen al heel wat.

Hoe staat de kerk er in het land van Zwingli en Bullinger voor?

„Van de Reformatie is in Zwitserland nauwelijks iets te zien, behalve dan in historisch opzicht. Een paar jaar geleden was er zelfs een katholieke mis in de kerk van Calvijn in Genève.

De nationale kerken in Zwitserland –we noemen ze hier kantonale kerken– zijn veelal Bijbelkritisch. Ze zegenen homoseksuele paren en protesteren niet tegen ”Sterbehilfe”, euthanasie. De meeste kerken zijn liberaal geworden.

Gelukkig zijn er nog steeds voorgangers die naar de Bijbel willen luisteren, al ervaren ze steeds minder ruimte in de kerk. Bijvoorbeeld omdat ze tegen homoseksuele relaties zijn of omdat ze moeten samenwerken met de pastoor in het dorp, omdat de kerk krimpt.”

Bijbelgetrouwe christenen zijn er ook in Zwitserland. Hoeveel ongeveer?

„Dat durf ik niet te zeggen. Misschien 100.000 of 200.000, op een bevolking van ruim 8 miljoen mensen? Naast de kantonale kerken zijn er in Zwiterland ook veel vrije evangelische kerken en piëtistische groepen, zoals de Gemeinde für Christus. Dat verband telt naar eigen zeggen meer dan 25.000 leden.”

En dan nog uw eigen gemeente in Aesch.

„We zijn maar klein. En bewust reformatorisch, uitgaande van de vijf sola’s van de Reformatie: alleen de Schrift heeft gezag en mensen worden alleen door genade en alleen door geloof gered. Een soortgelijke gemeente is er nu ook in Liestal, hier niet ver vandaan.”

U schrijft korte levensschetsen van puriteinen en vraagt in publicaties aandacht voor de onfeilbaarheid van de Schrift, de erfenis van de Reformatie en een Bijbelse ethiek. Staan die zaken zo onder druk?

„In het Duitstalige gebied –in ieder geval in Zwitserland en Duitsland– wel. Er zijn niet veel mensen meer die openlijk opkomen voor de onfeilbaarheid van de Bijbel. Ik heb de indruk dat de Reformatie historisch noch theologisch een belangrijke plaats op Bijbelscholen en seminaries inneemt. Die proberen vooral aantrekkelijk te zijn voor de tijd waarin we leven.

Er zijn maar heel weinig christenen in Zwitserland die zich uitspreken in de seculiere media. Dus als er in de dagbladen over onderwerpen als ethiek, abortus, euthanasie of homoseksualiteit wordt gesproken, laat ik mijn stem horen.”

Dat doet u ook richting de als behoudend bekendstaande Staatsunabhängige Theologische Hochschule (STH) in Bazel, de theologische opleiding waaraan u studeerde. Waarom?

„Ik studeerde in de jaren zeventig aan de Freie Evangelische Theologische Akademie Basel, die tegenwoordig STH Basel heet. Daar was ik ook assistent van rector prof. dr. Samuel R. Külling, de oprichter van de onafhankelijke opleiding. Hij werd honderd jaar geleden geboren, maar de STH Basel besteedt nauwelijks aandacht aan dit jubileum.

Kühling, die in de jaren zestig aan de Vrije Universiteit in Amsterdam promoveerde op een onderzoek naar Genesis, keerde zich tegen Schriftkritiek. Hij wilde jonge mensen in Zwitserland een volwaardig alternatief op universitair niveau bieden, zodat ze niet naar andere vrije faculteiten hoefden te gaan. De opleiding in Bazel kwam er, maar met veel tegenstand uit de kerken. Kühling leerde de studenten een Bijbels-reformatorische basishouding aan.

Op Bijbelse gronden ben ik er niet voor om mensen te vereren of te verafgoden, maar we moeten God wel dankbaar zijn voor wat Hij in het verleden heeft gedaan. En dat geldt zeker niet alleen voor Kühling, maar ook voor andere docenten, zoals prof. dr. Georg Huntemann. Ik heb de indruk dat die generatie bijna vergeten is. Huntemann zei altijd tegen ons, studenten: „Als je klaar bent met je studie, dan moet je niet denken dat alles tot nu toe prehistorie is geweest en dat de echte kerkgeschiedenis pas bij ons begint.” Het idee dat we nu alles beter doen dan vroeger –en de geschiedenis vergeten– zit ingebakken in de mens.

Als een jongere me zou vragen waar hij het beste theologie kan studeren, dan raad ik niet Bazel meer aan, maar een onderwijsinstelling in Engeland of Amerika. Daar hebben ze betere en meer Bijbels gefundeerde literatuur en commentaren dan hier, in het Duitse taalgebied.

Als iemand aan de STH Basel gaat studeren, dan moet hij wel weten dat er docenten zijn die niet-reformatorische standpunten hebben, bijvoorbeeld in hun visie op de Rooms-Katholieke Kerk. Toen de Duitse journalist Peter Seewald in april over de erfenis van paus Benedictus XVI kwam spreken, werd alles wat hij over het katholicisme zei kritiekloos ontvangen. Dat is het tegenovergestelde van wat er vroeger op de STH gebeurde. Toen kwam de voormalige Nederlandse priester Herman Hegger een week lang lezingen over het katholicisme geven. Wat dat betreft is de Reformatie vergeten.”