Gemiste kans: Meerkindpolitiek blijft onbenoemd in demografisch advies
Het jaarlijkse migratiesaldo in Nederland zal omlaag moeten naar 40.000 tot 60.000 personen per jaar. Dat adviseert de Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050 in een rapport dat maandag verscheen. De afgelopen jaren lag het migratiesaldo (immigratie minus emigratie) flink hoger: 223.000 in 2022 en 107.000 in 2021. Het hoge aantal in 2022 kwam door de oorlog in Oekraïne.
Als de politiek niet ingrijpt, telt Nederland over ruim 25 jaar 22 of 23 miljoen inwoners. Nu wonen er bijna 18 miljoen. Als het aantal inwoners groeit naar 22 of 23 miljoen, zal dat ten koste gaan van welvaart en het voorzieningenniveau.
De staatscommissie, die onder leiding stond van staatsraad en oud-topambtenaar Richard van Zwol, adviseert de politiek zich te richten op een gematigde bevolkingsgroei tot 19 à 20 miljoen inwoners in 2050. Om tot dat aantal te komen, moet de overheid draaien aan de migratieknop. Het is positief dat de staatscommissie eerlijk durft aan te geven dat het migratiesaldo nu te hoog is.
Wat dat betreft komt het advies precies op het goede moment. PVV, NSC, VVD en BBB onderhandelen met elkaar over de totstandkoming van een regeerakkoord.
Het is opmerkelijk dat de staatscommissie geen expliciete aanbevelingen doet voor een meerkindpolitiek. Impliciet gebeurt dat wel een klein beetje, namelijk door te zeggen dat de overheid meer ruimte moet geven aan woningbouw en baanzekerheid. Nu wachten veel jonge mensen met het stichten van een gezin omdat ze geen huis kunnen krijgen en geen vast werk hebben.
Maar omdat de autochtone bevolking krimpt vanwege de vergrijzing en de kleine gezinnen, zou het niet hebben misstaan als de staatscommissie ook over een meerkindpolitiek aanbevelingen had gedaan. Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw was in 2022 1,49, concludeerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorige maand. Een land moet een vruchtbaarheidscijfer van 2,1 hebben om het aantal inwoners stabiel te houden.
De eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat als het gemiddelde kinderaantal per vrouw nu reeds aanzienlijk zou stijgen, dat de eerste 20 à 25 jaar geen effect heeft voor de arbeidsmarkt. Maar dat is geen reden om er nu niets over te zeggen. Regeren is vooruitzien en niet vooruitschuiven.
De staatscommissie had probleemloos aan kunnen haken bij opmerkingen die de huidige paus twee jaar geleden maakte na publicatie van dalende geboortecijfers in Italië. De kerkleider sprak toen over „een demografische winter”. Franciscus bekritiseerde stellen die geen kinderen willen, maar wel honden en katten nemen. Hij stelde: „De beschaving wordt steeds ouder en het ontbreekt haar aan menselijkheid wanneer men de rijkdom van het ouderschap verliest. Een land zonder kinderen lijdt.”
Welke onderhandelende partij heeft het lef om dit in het overleg met informateur Plasterk aan de orde te stellen?
