Benut brede traditie in gesprek over Dordt
De lezingen en boeken van dr. G.A. van den Brink over de Dordtse Leerregels hebben heel wat opgeroepen. De belangstelling voor en het gesprek over zo’n wezenlijk thema zijn positief te duiden, maar het valt ook te vrezen dat er schade ontstaat. Verwarring en verdeeldheid, verwijdering, polarisatie en ruzie. Daarom enige relativering en raad.
Allereerst: het is in zekere zin toch goed dat dit gesprek wordt gevoerd. Er is al jarenlang desinteresse in dogmatiek. We maken nu weer eens mee dat mensen aan het lezen en discussiëren zijn over thema’s als Wet en Evangelie, geloof en bekering, enzovoorts. Dat is op zich winst.
Ten tweede: het is een hermeneutische kwestie. Hermeneutiek is de kunst van het lezen. Een lastige kunst. Hoe lees ik? Lezen is altijd interpreteren. Ik neem mijn eigen achtergrond daarin mee. Ik lees wat ik graag wil lezen. Ik laat me niet graag (de les) lezen. Oude bronnen lezen is bovendien extra lastig. Hoe dacht men precies in de 16e eeuw? Welke fronten waren er toen?
De kerkgeschiedenis zou je kunnen zien als een piramide op zijn kop. Onze theologie is steeds uitgebreider en gedetailleerder geworden. In de eerste eeuwen van de kerkgeschiedenis kende men heel wat begrippen nog niet op de gesystematiseerde wijze van vandaag. Al te gemakkelijk trek ik auteurs uit vroeger eeuwen in mijn eigen kamp. Objectief lezen bestaat niet. En toch betekent dat ook weer niet dat oude bronnen lezen een hopeloze onderneming is. Maar we moeten wel bescheiden en ontvankelijk willen lezen.
Kleurrijk
In vervolg hierop als derde punt een raad: lees, naast je Bijbel, de grote klassieke werken uit de kerkgeschiedenis. Denk aan preken van Augustinus, zijn Belijdenissen, Calvijns Institutie, bijvoorbeeld in die prachtige beknopte editie van 1536. Bunyans Christenreis, De Redelijke Godsdienst van Wilhelmus à Brakel, preken van Martyn Lloyd-Jones. Laaf je vooral aan de bronnen zelf en lees gerust eens wat minder hedendaagse uitleg van anderen bij die bronnen.
We hebben in de geschiedenis van de kerk een kleurrijke en veelzijdige erfenis ontvangen. Er zijn minstens behoorlijke accentverschillen. Calvijn is geen Luther, Kohlbrugge preekte anders dan Andrew Gray. Als kinderen van hun tijd hadden zij zich te verhouden tot hun context. Goed om naar al die verschillende stemmen te blijven luisteren. Dat bewaart voor eenzijdigheid. In de kern zijn de verschillen ook weer niet zo groot. Lees trouwens ook eens iets wat je voorkeur juist niet heeft. Dat kan zomaar een noodzakelijke correctie voor een vastgeroest denkpatroon zijn.
Een vierde punt. Bedenk dat de eenheid van de kerk én van de gemeente in het geding is. De Heere Jezus Christus heeft in het hogepriesterlijk gebed intens gebeden om eenheid. In zijn eerste Korinthebrief roept Paulus er indringend toe op om samengevoegd te zijn in eenzelfde zin en gevoelen. Laten er onder ons geen scheuringen zijn. Is Christus gedeeld? Zelfs belangrijke vragen over de zuivere prediking van het Evangelie kunnen niet zomaar aanleiding zijn om je meteen af te keren van je kerkverband, gemeente of predikant. Blijf in gesprek, zoek de eenheid, bid om de Heilige Geest.
Achterhoede
Een vijfde overweging. We leven in een wereld die zich steeds meer van God en Zijn Woord vervreemdt. Het laatste wat wij kunnen gebruiken, is grote interne verdeeldheid. Wie tijdens een oorlog in de achterhoede ruzie maakt, zal aan het front verliezen. Er is één Naam onder de hemel gegeven door Welke wij moeten zalig worden. Het kan niet anders of wij vinden elkaar hierin.
Mijn laatste gedachte. Het is teleurstellend, onnodig en schadelijk als wij ons schimpend en kwetsend over de ander uitlaten. Dat is niet het beeld van Christus, Die ons zachtmoedigheid leert met betrekking tot zondige mensen (Hij beminde de rijke jongeling!). Christus kon ook de tafels in de tempel omvergooien, als de dingen van Zijn Vader in het geding waren. Eerlijke omgang met wezenlijke dingen mag en moet, maar wel vanuit liefde en ootmoed.
Wat zou het mooi zijn als de teksten in de reacties de toonzetting van ootmoed en nederigheid zouden hebben. Dat betekent ook openstaan voor kritiek en kritiek kunnen verdragen. Door ootmoed achte de een de ander uitnemender dan zichzelf (Filippensen 2:3). Paulus schrijft dit naar aanleiding van wat hij betoogt over het gevoelen van Christus Zelf, Die Zich voor zondaren zo diep heeft vernederd. Zou dat niet een goede gestalte zijn om ontvankelijk naar elkaar te luisteren? Kortom: ik roep op tot liefde tot de grote Traditie van de kerk, tot de kerk en tot elkaar.
De auteur is theoloog.
