Na een mooie kerstvakantie ben ik deze week weer met nieuwe energie aan de slag gegaan. Collega’s en studenten beginnen steevast over goede voornemens, die na tien dagen in het nieuwe jaar alweer lijken te gaan mislukken. Ik werk graag aan duurzaamheidsvraagstukken en ik krijg heel wat vragen daarover. Daarom begin ik deze column met een greep uit wat je allemaal te horen krijgt als je zegt dat je naar duurzame oplossingen onderzoek doet en studenten daarover lesgeeft.

Al is er een enorme diversiteit aan vragen rond duurzaam leven te bedenken, er zijn twee aspecten die in al die vragen terugkomen. In de eerste plaats het uitgangspunt dat er op de vraag ”is dit duurzaam of niet?” een algemeen geldend antwoord zou zijn. En in de tweede plaats de gedachte dat je de wereld kunt verduurzamen door iets te gaan doen.

Om te beginnen met de vraag naar de duurzaamheid van producten. Het is onmogelijk om daar een eenduidig antwoord op te geven. Duurzaamheid is namelijk geen vaststaand begrip, het is afhankelijk van de ontwikkeling die ermee gepaard gaat. Bijvoorbeeld minder benzine gebruiken kan een goede stap zijn naar een duurzame ontwikkeling, maar of het op lange termijn een duurzame ontwikkeling is, hangt ook af van welk alternatief gekozen wordt. Zonder meer alle benzineauto’s vervangen door elektrische auto’s is niet per definitie duurzamer. Vooral niet als die benzineauto’s nog best een tijdje zouden meekunnen en die elektrische auto’s niet fatsoenlijk kunnen worden gerecycled.

En dan de gedachte dat je vooral iets moet gaan doen, als je wilt bijdragen aan een duurzame wereld. Nu is het zo dat bijdragen aan een duurzame wereld vooral neerkomt op verminderen. Elke aankoop, hoe groen, vegan, milieubewust, circulair of zuinig dan ook, is per definitie een bijdrage aan onduurzaamheid. Duurzaamheid is niet iets wat je kunt kopen. Duurzaamheid is vooral iets wat je moet doen en vaker nog komt het neer op dingen die je juist niet meer zou moeten doen. Een aankoop uitstellen of vermijden, goederen ruilen of delen, repareren of zorgvuldig onderhouden, zulke keuzes vormen de grootste bijdragen aan duurzaamheid.

Duurzaamheid is dus vooral iets wat je moet doen; dat kan heel praktisch worden ingevuld door te denken aan de levensduur van een product. Alles wat je koopt, is eerst nieuw, verslijt vervolgens tijdens het gebruik en wordt uiteindelijk afval. Door te kijken naar al die verschillende stappen van de levenscyclus is er heel veel duurzaamheidswinst te behalen. Ik geef een aantal tips.

Bedenk bij een aankoop of je die echt nodig hebt. Bedenk tijdens het gebruik welke energiebron of welke onderhoudsmiddelen zo efficiënt mogelijk kunnen worden ingezet. Wees zuinig met water en probeer zo min mogelijk fossiele brandstoffen te gebruiken. Misschien kun je samen met iemand anders het product gebruiken; delen kan het verschil maken. Als iets kapot is, probeer het dan eerst te repareren; dat betekent ook dat je bij voorkeur producten aanschaft die te repareren zijn. Is er niets meer mee te beginnen, denk dan goed na over een juiste verwerking van het afval. En om de cirkel rond te maken, overweeg ook eens om iets tweedehands aan te schaffen of op een andere manier bij te dragen aan een circulaire economie.

Door op deze manier bewust om te gaan met producten, materialen, kleding en voedsel zorgen we voor een duurzame levensstijl waarmee we duidelijk bijdragen aan een duurzame wereld. Consuminderen en zuinigheid zijn wat mij betreft de beste manieren om te verduurzamen. Het past ook heel goed bij een sobere, Bijbelse levensstijl als we niet zozeer hechten aan spullen, maar vooral dankbaar leven met wat we hebben ontvangen.

De auteur is lector aan de Hogeschool Rotterdam en universitair docent aan de Technische Universiteit Delft.