Aan de keukentafel beweegt Elke Haveloh (48) druk met haar handen. De Duitse boerin doet alsof ze een grote schroef aandraait. Wat ze daarmee wil zeggen? De Duitse regering maakt het agrariërs steeds moeilijker. „Subsidies worden gekort en intussen krijgen we steeds meer met allerlei bijna niet uit te voeren regels te maken”, zucht de vrouw, terwijl haar man Christoph (50) deze koude maandag een blok hout in de haard werpt. Nabij het Duitse dorpje Altstätte, net over de grens bij Enschede, houdt het echtpaar zeventig koeien.

Gefrustreerd zijn ze over de wijze waarop de Duitse overheid in hun optiek regels hanteert. „Boeren leven met het weer. Dus als het weer goed is, bewerkt een boer zijn land. Maar van bovenaf, dus door de autoriteiten, worden termijnen via de kalender opgelegd. Of het dan regent, interesseert de overheid niet.”

Massaal komen Duitse boeren deze week in opstand tegen de regering. Steen des aanstoots is onder meer de afbouw van een subsidieregeling waarbij boeren minder voor diesel betalen dan anderen.

Ook de zoon van echtpaar Haveloh doet mee aan een boerenprotest rond de stad Ahaus. Zijn ouders steunen de demonstratie. Moeder Elke: „Boeren zijn het zat. Onze toekomst is onzeker.” Al wil het echtpaar wel dat de boeren zich aan de wet houden en overleg voeren met de politie. „Het is niet de bedoeling dat boeren met een trekker ergens een lading mest voor een deur dumpen”, zegt vader Christoph.

Hij toont op zijn telefoon de trekker waarmee zoonlief, beoogd bedrijfsopvolger, op pad is. Voor op het voertuig is een spandoek geknoopt met daarop de slogan: ”Ohne Landwirtschaft ist alles doof” (”Zonder landbouw is alles dom”). Op het doek staan plaatjes van etenswaren. Bij een pizzapuntje staat bijvoorbeeld: ”Pizza ohne Käse: doof” (Pizza zonder kaas is dom).

Regelgeving ervaart ook melkveehouder Heinrich Schlicht (57) als een molensteen om de hals. „Die hele papierwinkel gaat mij steeds meer tegenstaan”, zegt de boer. Langs de weg heeft zijn dochter een bord neergezet met de tekst: ”Neem de jonge boeren hun toekomst in de landbouw niet af”. Schlicht, die 55 koeien houdt, betwijfelt of zijn bedrijf nog tientallen jaren zal bestaan. Een ton investeren in nieuwe machinerie ziet hij niet meer zitten.

Na een tochtje over smalle weggetjes tussen half bevroren akkers loodst de 18-jarige Liam Gurreck een fikse John Deere-trekker met manshoge wielen een boerenschuur in. Met een fles cola en een pak koek komt hij de cabine uit. De jongeman is teruggekeerd van een demonstratie nabij Ahaus. De boer in opleiding oogt bezorgd. „Mijn droom is een eigen boerderij, maar die kan ik niet betalen. Ik ben bang dat de Duitse regering boeren steeds meer kapot maakt.”

Duim

„Waarom heerst er zo veel spanning onder boeren?” werpt varkenshouder Benedikt zelf de vraag op. De schemer valt als de boer zijn trekker langs een weggetje heeft geparkeerd. Even eerder reed Benedikt kilometers lang met een paar kornuiten stapvoets over een doorgaande weg in Ahaus, met achter hem een sliert automobilisten. De boeren claxonneerden en lieten oranje lichten flitsen. Af en toe staken omstanders hun duim omhoog.

Met sarcasme beantwoordt Benedikt zijn eigen vraag. Hij verdraait zijn stem en schakelt even over naar het Engels. „Ik demonstreer toch niet voor „the best work-lifebalance” of voor minder werk?” De boer schudt zijn hoofd. „Nee, ik kom in protest omdat ik het beroep dat ik heb geleerd vrij wil uitoefenen.”

Op verbitterde toon haalt de varkenshouder uit naar politici in Brussel. „Ze roepen allemaal dat er één Europese Unie is, maar intussen zijn allerlei voorschriften voor boeren in Duitsland, Nederland en Denemarken strenger dan voor agrariërs in bijvoorbeeld Spanje of Polen. Dat is niet eerlijk.”

Benedikt, die niet met zijn achternaam in de krant wil, merkt ook onder zijn Nederlandse collega’s frustratie over Europees landbouwbeleid. „Ik spreek boeren in Nederland die op Geert Wilders hebben gestemd, maar hem eigenlijk niet eens willen. Maar ze stemden toch op Wilders om Frans Timmermans uit de regering te krijgen.” Benedikt gaat harder praten. „In Europa heeft Timmermans afgelopen jaren voor de boeren alles kapot gemaakt.”