Mijn nieuwsgierigheid om met mensen in gesprek te gaan die wel zeer uitgesproken zijn, is alleen maar groter geworden. Daarom zoek ik vooral het gesprek.

De uitslag levert, zoals we allemaal weten, zeer uiteenlopende reacties op. Een deel van Nederland is nog steeds in juichstemming. „Eindelijk dringt het in Den Haag ook door hoe wij denken! Nu zal er een andere wind gaan waaien.” Dit geluid komt vooral bij mensen vandaan die zich al jaren niet gezien en gehoord voelden en de overheid steeds meer als vijand zijn gaan zien. Voor hen gloort er hoop bij de gedachte dat Geert Wilders met zijn PVV de politieke kussens eens flink gaat opschudden. Een ander deel van Nederland dook op de verkiezingsavond het liefst gelijk diep onder de lakens. In de hoop de volgende dag wakker te worden en te constateren dat alles slechts een boze droom was. Tevergeefs: Nederland heeft gesproken en dit is de realiteit.

Als ik kijk naar wat er wereldwijd gebeurt en ik alle feiten tot me laat doordringen, maak ik me echt zorgen. De wind die nu in Den Haag lijkt te waaien, zorgt namelijk voor de nodige spanningen in de ontwikkelingssector. De programma’s van partijen aan de rechterzijde van het politieke spectrum spreken niet onverdeeld positief over de noodzaak van internationale samenwerking en armoedebestrijding wereldwijd. Kiezers die op deze partijen stemden simpelweg wegzetten als tegenstanders van internationale samenwerking is echter weer te gemakkelijk. Daarom ga ik in gesprek, luister ik naar de onderliggende redenen van de mensen die een uitgesproken stem gegeven hebben en vraag ik door. Ik leer vooral veel.

Onder het stemgedrag van mensen ligt heel veel. Mensen maken zich oprecht zorgen over ontwikkelingen in Nederland. Ze kunnen wakker liggen door bezorgdheid over de toekomst van hun kinderen. Daarbij komt soms veel emotie los. Als er ruimte is, vraag ik aan hen ook hoe ze hun verantwoordelijkheid wereldwijd zien. Dan zitten we niet altijd op één lijn. Wel is er ruimte voor een gedachtewisseling en oprechte interesse bij de ander, die wil weten wat ik denk te zien.

Het wij-zij-denken lijkt in de afgelopen jaren alleen maar groter te zijn geworden. Maar wie zijn ”wij”? Aan de ene kant is daar links, dat claimt te staan voor ”wij”, onder het motto van ”inclusief denken”. Aan de andere kant geeft rechts aan dat de verkiezingsuitslag duidelijk maakt wat ”wij” vinden. Maar een gezamenlijk ”wij” lijkt ver te zoeken.

Ik realiseerde mij dat het echte ”wij” te vinden is op plekken waar het ”ik” stopt. Mijn gelijk is niet het einde van alle tegenspraak maar het begin van een gezamenlijk gesprek. Dat kan leiden tot eerlijk naar elkaar luisteren. Tot over je eigen schaduw heen stappen en samen zoeken naar een écht wij. Dat is er niet waar iedereen het met elkaar eens is, maar waar wij allemaal worden gezien en gehoord. Is Nederland niet een land van minderheden?

De verzuiling lijkt ver achter ons te liggen en er ontstaat een neiging om met een zekere meewarigheid naar die tijd te kijken. Natuurlijk moeten we niet in de geschiedenis blijven hangen, maar we kunnen er wel van leren. Tijdens de verzuiling hadden de mensen hun eigen groepen, maar wist de elite elkaar te vinden. Het was een gemeenschappelijke plek waar vanuit verschillende zuilen het onderlinge gesprek werd gevoerd. Respectvol en gericht op de ander. Dat betekent luisteren en doorvragen, ook als het moeilijk wordt. Ook als het schuurt met je eigen opvattingen en overtuigingen. Van daaruit werd gezocht naar gezamenlijkheid, naar een breed gedragen compromis. Dit zoeken naar gezamenlijkheid zou politiek leiders én stemmers moeten inspireren. En uit ervaring, ook recente, weet ik dat dit mooie inzichten oplevert.

We leven in adventstijd. Het is bijna Kerst. Het feest waar Hij, Christus, centraal staat. En daar waar Hij centraal staat, is het vinden van het echte wij niet moeilijk meer. Hij! Een ontmoeting met Hem betekent dat je zelf niet meer op nummer één staat maar dat je gericht bent op de ander. Hij richt ons op Hem en zo ook op elkaar. In Hem zijn wij één.

De auteur is directeur-bestuurder Woord en Daad.