Het stationsgebied van Almere Poort heeft op deze druilerige decemberdag wel wat weg van het Suriname van de jaren zeventig: guur en in aanbouw; een plek waar je zo snel mogelijk weg wilt.

Dat laatste is dan ook iets wat veel Surinamers in die periode doen. Even daarvoor, in 1975, is het Zuid-Amerikaanse land onafhankelijk geworden. Zo komt er een einde aan de pakweg driehonderd jaar durende Nederlandse heerschappij. Eindelijk echt bevrijd van het juk van de voormalige slavendrijvers.

Hoewel veel Surinamers die zelfstandigheid toejuichen, is niet iedereen er blij mee. Een kwart van de inwoners emigreert in die tijd naar Nederland, het ‘beloofde land’. Uit vrees voor rampspoed, instabiliteit en een guur politiek klimaat.

Die angst blijkt terecht. In de jaren tachtig grijpt de militaire opperbevelhebber Desi Bouterse de macht. Hij tovert de democratie in wording om tot een militaire dictatuur. De vrijheid van meningsuiting komt onder druk te staan, de vrije pers wordt aan banden gelegd.

Dat ‘Bouta’ geen tegenspraak duldt, wordt pijnlijk duidelijk op 8 december 1982. Vijftien critici van de regering worden op die dag zonder vorm van proces doodgeschoten nabij Fort Zeelandia. Neergeschoten tijdens hun vlucht, is de officiële lezing van de toenmalige regering. Nabestaanden weten na het zien van de lichamen wel beter. Afgehakte geslachtsdelen en kogels in voorhoofden vertellen een ander verhaal.

Woensdag moet na een jarenlange rechtszaak duidelijk worden of de voormalige dictator, die tussen 2010 en 2020 nogmaals president van Suriname was, voor die moorden de cel in moet. In 2019 werd hij al schuldig bevonden en veroordeeld tot twintig jaar cel, maar Bouterse tekende beroep aan tegen dat vonnis. Nu, in hoger beroep, moet definitief duidelijk worden of de 78-jarige Bouterse achter de tralies beland; zestien jaar na het begin van de rechtszaak.

Halfbloedje

Van Paramaribo terug naar Almere, waar meer dan 10 procent van de inwoners van Surinaamse afkomst is. Een vrouw op leeftijd wil wel wat vragen over de zaak-Bouterse beantwoorden. „Maar ik kom helemaal niet uit Suriname. Ik ben van Curaçao”, zegt ze lachend. Verkeerd gegokt.

Iets later is het wel raak. „Ik ben een halfbloedje, bro. Mijn vader komt uit Suriname”, zegt een jongen, wachtend bij een broodjeszaak. Maar bij het horen van de naam van Desi Bouterse gaat er geen enkel lampje bij de tiener branden. „Desi wie?” Een boks luidt het einde van het gesprek in.

Dat lampje gaat wel branden bij Imrasia van de L’Isle (19). „Bouterse? Die is president geweest toch?” Van de Decembermoorden heeft ze ook weleens gehoord. Dat Bouterse daar tot nu toe niet de cel voor in hoefde, vindt ze ongehoord. „Dat kan toch niet.”

Mocht de voormalige president alsnog de bak in draaien, dan verwacht ze dat dat heel wat zal losmaken in Suriname. „Er zijn veel mensen daar die hem steunen. Maar volksopstanden zullen er niet uitbreken, hoor.” Mocht dat wel het geval zijn, dan krijgt ze daar hoogstwaarschijnlijk wel een staartje van mee; in de kerstvakantie reist ze af naar het Zuid-Amerikaanse land.

De regen klettert op het overdekte winkelcentrum. Een Surinaamse vrouw die net de Dirk van de Broek komt uitgelopen, wil niks kwijt over de zaak-Bouterse. „Nee, anders word ik vervolgd”, zegt ze lachend. De aangeboden anonimiteit in ruil voor haar mening wuift ze van de hand.

En ze is lang niet de enige. De een heeft haast, de ander moet naar de kerk, weer een ander verdiept zich niet in de politieke situatie in Suriname. „Ik woon hier”, zegt een Surinaamse moeder met dochter. „Wat daar gebeurt, boeit me niet.” De striemende regen doet de situatie ook weinig goed.

Vader

Armelli Lebi (39) heeft wel tijd voor wat vragen. Ze hoopt dat Bouterse woensdag niet de gevangenis in draait. „Als Bouta naar de gevangenis moet, moeten er meer.” Zo is ook de huidige president van Suriname, Chan Santokhi, volgens haar niet de zuiverste. „Ze werken allemaal met elkaar samen. Waarom zou er dan maar één iemand moeten boeten?”

Ze hoopt dat het na de rechtszaak weer tijd is om vooruit te kijken in Suriname. „Het verleden is gebeurd. Het heeft geen zin om achteruit te blijven kijken. We moeten bezig zijn met de toekomst.”

Regilio Emmanuel (43) is het daarmee eens. „Ik houd me helemaal niet bezig met die rechtszaak. Het is alleen maar negativiteit.” Volgens zijn vrouw zijn de Decembermoorden vooral voor oudere generaties een trauma. „In mijn familie zijn ook mensen omgekomen in die tijd. Maar wij zijn de jonge generatie. Ons zegt het niet veel. Wij hebben ons leven hier, in Nederland.”

Ze denken allebei niet dat Bouterse daadwerkelijk de cel in moet na woensdag. „Maar gebeurt dat wel, dan gaat het helemaal los daar. Velen zien hem toch als vader van Suriname.”