Het aantal geregistreerde abortussen in Nederland was vorig jaar historisch hoog: 35.606. Alleen in 1985 en 1986, kort na de invoering van de abortuswet, lag dit cijfer hoger. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), die medio oktober met het nieuwsbericht naar buiten kwam, kan geen verklaring geven voor de toename.

Dat steeds meer vrouwen hun zwangerschap niet willen uitdragen, merkt ook Fiom, een expertisecentrum op het gebied van ongewenste zwangerschap. „We zien een toename in het aantal keuzehulpgesprekken die we voeren”, zegt beleidsmedewerker Daphne Latour.

In deze gesprekken bespreekt een hulpverlener samen met de zwangere vrouw en de verwekker de verschillende opties die er zijn: het kind zelf opvoeden, pleegzorg, adoptie of een abortus. Fiom is niet tegen die laatste optie. „We vinden het belangrijk dat vrouwen steun en begrip krijgen vanuit de omgeving en dat mensen niet oordelen”, zegt Latour. „Dat helpt de vrouw om een weloverwogen en vrijwillige keus te maken.”

Klimaatcrisis

De beleidsadviseur ziet een aantal mogelijke verklaringen voor het feit dat zo veel vrouwen vorig jaar hun kindje lieten weghalen: financiële zorgen, een gebrekkige huisvesting of bezorgdheid over de grote wereldproblemen, zoals de oorlog in Oekraïne en de klimaatcrisis. „Mensen vragen zich af of het op dit moment verstandig is om een kind ter wereld te brengen.”

De stijging van het aantal abortussen in 2022, met maar liefst 15 procent, kan ook wijzen op een inhaalslag na de coronapandemie, denkt Latour. „Tijdens de pandemie zagen we juist minder abortussen. Mogelijk waren er toen minder onbedoelde zwangerschappen of maakten mensen andere keuzes.”

Ze ziet nog een verklaring: steeds meer vrouwen maken gebruik van natuurlijke anticonceptiemethoden. Die zijn minder betrouwbaar dan de anticonceptiepil of het condoom en leiden mogelijk vaker tot een ongewenste zwangerschap.

Die trend bespeurt het Nederlands Genootschap van Abortusartsen (NGvA) ook. Abortusklinieken zien steeds vaker jonge vrouwen die ongepland zwanger raken na gebruik van natuurlijke anticonceptiemiddelen, vertelde voorzitter Raïna Brethouwer in juli tegen NOS Stories. Zij ziet een verband met de „hormonenfobie”, het mijden van de pil uit vrees voor bijwerkingen.

Vruchtbaar

De populariteit van natuurlijke anticonceptiemiddelen lijkt mede te danken aan influencers op sociale media, zoals gezondlevengoeroe Rens Kroes. Op Instagram schrijft ze enorm enthousiast te zijn over Natural Cycles, een app die op basis van lichaamstemperatuur inschat wanneer de vrouw vruchtbaar is.

Het bedrijf claimt een betrouwbaarheid van 93 procent, net als bij de anticonceptiepil, maar maakt niet helder waarop dat cijfer is gebaseerd. Het AD liet recent een Rotterdamse vrouw aan het woord die de app gebruikte op advies van een influencer. „Ik gebruikte de app een jaar, gebruikte een keer geen condoom en het was raak. Ik was zwanger. Die app zei dat mijn vruchtbare periode twee weken daarvoor was, dat klopte dus helemaal niet.”

De Nederlandse Patiëntenvereniging (NPV) en stichting Schreeuw om leven pleiten voor onderzoek naar de oorzaken voor de toename van het aantal abortussen. NPV-directeur Diederik van Dijk noemt de toename „extra schrijnend” omdat het kabinet juist als doel had geformuleerd om tot minder abortussen te komen, zei hij eerder in het RD.

Zedendelict

Arthur Alderliesten, directeur van Schreeuw om leven, wees tegelijkertijd op vergelijkbare trends in andere landen. Zo lieten in Duitsland vorig jaar 104.000 vrouwen hun zwangerschap afbreken, 10 procent meer dan in 2021. De stijging bij de oosterburen lijkt door te zetten, want in het tweede kwartaal van 2023 lag het aantal afbrekingen alweer 4,5 procent hoger dan in de dezelfde periode een jaar eerder.

Het Statistisches Bundesamt, het Duitse CBS, kan geen inzicht geven in de „persoonlijke redenen” voor de zwangerschapsafbrekingen, maar meldt wel dat deze in 4 procent van de gevallen te maken heeft met een medisch probleem of een zedendelict.

Latour, beleidsmedewerker bij Fiom, zegt geen behoefte te hebben aan onderzoek naar de redenen voor de toename. „Ik denk niet dat zo’n onderzoek vrouwen helpt. Het gevaar ervan is dat mensen gaan oordelen welke redenen goed of fout zijn. Dit is een gevoelig onderwerp dat veel emoties oproept.”