Bij Extinction Rebellion (XR) komen boze brieven binnen. Donateurs trekken hun geld terug. De organisatie van een groen-christelijk evenement kreeg het verzoek om XR-activist Rozemarijn van ’t Einde als ‘antisemiet’ geen podium te bieden. Sommige Joodse XR-leden vragen zich af in hoeverre zij nog thuishoren in de beweging.

Hommeles in de tent, kortom. Na de bezettingen van de A12 tegen fossiele subsidies houdt opeens de Israël-oorlog de gemoederen bezig in en om XR. Lokale deelgroepen waaronder ”Justice now”, waarvan leden ook de A12 blokkeerden, projecteerden de Palestijnse vlag op diverse gebouwen, als steunbetuiging.

Tijdens een actie bij het Internationaal Strafhof in Den Haag riepen deze XR-aanhangers op tot berechting van de Israëlische president Netanyahu, wegens zijn „oorlogsmisdaden”. Critici zeggen: Extinction Rebellion gooit zijn klimaatimago te grabbel. Waarom zou een klimaatgroep zich met Israël bemoeien?

Dat is helemaal zo gek niet, zegt Martijn Dekker. Hij is zelf lid van XR en als onderzoeker aan de 
Universiteit van Amsterdam is hij al twintig jaar bezig met het conflict in het Midden-Oosten. „Extinction Rebellion is altijd al een beweging met tal van thema’s geweest”, zegt Dekker.

Tijdens de zwartepietendiscussie een paar jaar geleden bezette XR de zaal van de gemeenteraad in Emmen, net als een replica van een VOC-schip. De groep steunde de ”Black lives matter”-beweging. XR voerde ook actie voor de rechten van vrouwen en van de queer-
beweging. „In brede politieke discussies waren we als XR altijd al actief.” Binnen XR noemen ze dat een „intersectionale aanpak”, waarin solidariteit een hoofddoel is.

Wel was de rode draad altijd: klimaatrechtvaardigheid. Acties voor gendergelijkheid en tegen racisme pasten daarbij, stelt Dekker. „Vrouwen en minderheden worden eerder geraakt, in het geval van maatschappelijke ontwrichting door de klimaatcrisis.”

Ook de Palestijnse zaak staat volgens Dekker niet geheel los van milieu en klimaat. „Als er één regio gevoelig is voor klimaatverandering is dat het Midden-Oosten wel. De Jordaan droogt op, terwijl Israël de watertoevoer aan de Palestijnen afknijpt.” Dekker beweert ook dat Israël afvalstromen dumpt in Palestijns gebied. Hij vindt dat XR beter moet gaan uitleggen hoe het klimaatvraagstuk een zijdelingse rol speelt in de oorlog.

Geen XR-bestuur

Het brede publiek ziet de pro-Palestina-actie puur als een politieke stellingname. Binnen de landelijke beweging van Extintion Rebellion is dat trouwens niet anders. „Er zijn mensen binnen XR die deze acties niet steunen”, zegt de prominente XR-activist Chris Julien. „Het grootste deel overigens wel”, is zijn inschatting.

Dat is meer dan natte vingerwerk. Er is binnen XR-werkgroepen over gediscussieerd of de beweging, ook in landelijke (pers)kanalen, de Palestijnse zaak wil steunen. De beweging, die geen leiders of bestuurders heeft, peilde dat op basis van socratische gesprekken. Gezamenlijk werd daarin besproken of een actie voldoet aan de grondbeginselen van de beweging, zoals geweldloosheid en rechtvaardigheid.

Ondanks de openingsaanval van Hamas op Israël was de uitkomst dat steun aan Palestina opportuun is, wegens de jarenlange „bezetting en onderdrukking”.

Tekenend voor de gevoeligheid is dat diverse XR-leden er geen woord over kwijt willen, kritisch noch steunend.

Heel veel discussie

Marthe Mens van deelgroep Scientist Rebellion bijvoorbeeld, zegt dat er „heel veel discussie” was over dit „gevoelige onderwerp”. Verder niets.

Bij Joodse XR-leden ligt het extra gevoelig, zegt Julien. Volgens Dekker, betrokken bij het intern XR-beraad, leken sommige activisten van Joodse komaf te betwijfelden of XR hun club nog is, terwijl anderen de uitingen steunen.

XR-activist Rozemarijn van ’t Einde, tevens verbonden aan Christian Climate Action, merkt ook hoeveel polarisering gaande is. Zij vindt het goed dat XR de Palestijnen steunt en spreekt zich daarover uit. „Ik dacht lang: waar twee vechten hebben twee schuld. Maar tijdens een bezoek van zes weken in de Westelijke Jordaanoever zag ik dat Israël als kolonist optreedt en mensen onderdrukt.”

Als groep die rechtvaardigheid, inclusie, en menselijkheid predikt, mag XR volgens Van ‘t Einde „onrecht veroordelen”. „Waar ik bij XR naar streef is een leefbare wereld voor iedereen. Daarom trek ik mij het lot van de Palestijnse bevolking aan.”