Micha Nederland, dat met enkele kerkverbanden en andere christelijke organisaties verbonden is, organiseert jaarlijks de Michazondag. Die van dit jaar gaat over klimaatrechtvaardigheid en de manier waarop christenen met de klimaatcrisis moeten omgaan. Ook leidt Micha Nederland, geïnspireerd door het Bijbelboek Jona, een selecte groep jongeren op tot ”groene verbinders” in het kader van de klimaatproblematiek. De kern van dit Bijbelboek is hoogmoed: Jona denkt ten onrechte dat hij onafhankelijk van God zijn beslissingen kan nemen. Ook meent hij beter dan God te weten wat een rechtvaardige behandeling is van de inwoners van Ninevé.

Sommige klimaatactivisten verstaan onder hoogmoed de verafgoding van techniek, dat wil zeggen het menselijk handelen. Genesis 1-11 geeft echter, aan de hand van de drie rebellieën (Heiser, 2015), een andere definitie van hoogmoed. De bron daarvan vinden we in Genesis 3. In Genesis 3:5 vertelt de slang aan Eva dat, als ze van de verboden vrucht eet, haar ogen open zullen gaan en zij als God zal zijn, kennende het verschil tussen goed en kwaad. Dit gaf voor Eva de doorslag. In Genesis 3 betekent hoogmoed dat de mens zich wil meten met God en het heil bij zichzelf zoekt. Jona daarentegen geeft, als hij door de vis opgeslokt is, alsnog toe dat het heil in de Heere is (2:9).

Gods werk

Het is op zijn minst dubieus te noemen dat bepaalde christelijke organisaties zaken als bekering en zelfs de dag des Heeren aanhalen om hun visie op een klimaatrechtvaardig leven kracht bij te zetten. Deze zaken hebben echter bij uitstek betrekking op het geloofsleven. Ze wijzen erop dat onze enige troost in leven en sterven in de Heere ligt (Heidelbergse Catechismus, vraag en antwoord 1). De dag des Heeren is de dag van Gods wraak (Jesaja 13:13). Dan valt het oordeel over de heidenvolken (Openbaring 1:15).

De mens kan deze dag, die betrekking heeft op de eindtijd, niet eigenhandig over zichzelf afroepen, bijvoorbeeld door milieuverwoestend gedrag. Het is dan ook kwalijk wanneer zoiets ernstigs als de dag des Heeren wordt gebruikt om politieke doelen kracht bij te zetten. Jezus komt immers terug naar de aarde als een dief in de nacht, wanneer niemand het verwacht (2 Petrus 3:10).

Bekering is een zaak van het hart en heeft direct betrekking op het aannemen van Jezus Christus als onze Verlosser. Alleen de Heere kan het mensenhart veranderen. De mens kan niet uit zichzelf zijn bekering bewerkstelligen. Bekering werkt wel door in heiligmaking van de levensstijl. Daarvan is matiging (of: consuminderen) een vrucht (Galaten 5:22).

Klimaatdemonstraties

Organisaties als Micha Nederland en GroeneKerken steunen expliciet de illegaal verklaarde A12-demonstraties van Extinction Rebellion (XR) en de aanverwante Christian Climate Action (CCA). Deze laatste organisatie heeft in haar achterban ook predikanten van de Protestantse Kerk in Nederland.

Als christenen doen we er echter goed aan ons af te vragen hoe Bijbels het is om je op een snelweg vast te lijmen, vervolgens bevelen van de politie te negeren en je zelfs te verzetten tegen aanhouding. CCA heeft er zelf weinig moeite mee, want een van haar uitgangspunten is dat trouw aan God soms betekent dat ze de regerende autoriteiten niet volgt. De apostel Paulus schrijft echter aan de gemeente in Rome, waar de autoriteiten ongetwijfeld de christenen op veel manieren tegenwerkten, dat het gezag aangesteld is door God (Romeinen 13:1-2). Paulus stelt zelfs dat wie tegen dit gezag ingaat een oordeel over zichzelf zal halen.

Rooms-katholieken concludeerden op het Concilie van Konstanz (1414-1418) op basis van deze Bijbeltekst dat zelfs de ergste tiran niet omgebracht mag worden. Nederlandse gereformeerden durfden dan weer wel in opstand te komen tegen hun tiran, omdat zij zich gesterkt voelden door Calvijn, die deze tekst anders interpreteerde. Calvijn schreef in de ”Institutie” dat het gezag ten volste gehoorzaamd moest worden, zelfs als het onschuldige burgers vermoordt en getrouwde vrouwen aanrandt, tenzij het gezag gehoorzamen betekent dat je God niet meer kunt gehoorzamen.

Achtste gebod

Wij kunnen echt niet begrijpen waarom belastingmaatregelen die fossiel energieverbruik indirect financieel aantrekkelijk maken (fosssiele subsidies) christenen ertoe aanzetten om God niet meer te gehoorzamen. De vraag is ook hoe trouw demonstranten van XR en CCA nog zijn aan ons democratische bestel. Als hun standpunten voldoende aan het licht zijn gekomen maar er simpelweg geen meerderheid voor is, welk signaal geven ze dan af wanneer ze toch blijven demonstreren?

Klimaatverandering is een reëel probleem dat we zelf veroorzaakt hebben. Ongeveer alles wat we op een dag doen, gaat (soms indirect) ten koste van de schepping. Terwijl God in het achtste gebod gebiedt „dat ik mijns naasten nut, waar ik kan en mag, bevordere” (Heidelbergse Catechismus, vraag en antwoord 111).

Laat dit gebod voor ons een weegschaal zijn bij de keuzes die we maken. Als de auto aan vervanging toe is, kunnen we wellicht een elektrische of hybride voertuig kopen. Hebben we de ruimte en de middelen om zonnepanelen aan te schaffen? Hebben we geld om met de trein in plaats van de auto op vakantie naar het buitenland te gaan? Wie het achtste gebod in het hart bewaart, zal ontdekken hoe haalbaar groenere keuzes kunnen zijn.

Goed gevoel

De Bijbel verbiedt ons niet om te demonstreren voor de goede zaak. Sommige christenen zeggen dat demonstreren hen juist dichter bij God brengt. Wat de Schrift niet veroordeelt, mogen wij ook niet veroordelen.

Wel dienen we ons af te vragen waarom we demonstreren. De verleiding bestaat dat we een goed gevoel en de lovende reacties van anderen belangrijker vinden dan het doel van de demonstratie. Jezus roept ons daarentegen op tot nederigheid (Mattheüs 19:30). Past een nederige demonstratie beter op een grasveld in een buitenwijk van Ulrum of op een geblokkeerde snelweg in Den Haag?

Micha 6:8

Misschien vinden we dat we met rebelleren tegen de maatschappelijke structuren om wat zij de schepping aandoen God een handje helpen. Wellicht zijn we met onszelf ingenomen omdat wíj iets doen tegen klimaatverandering, in tegenstelling tot christenen die niet zo begaan zijn met het milieu. Maar Christus vraagt ons om onze harten nederig te richten op God en niet op onszelf of onze omgeving (Lukas 18:14).

Of we nu uit principe wel of niet demonstreren ten gunste van de schepping, laten we de woorden van Micha 6:8 in ons hart bewaren: „Hij heeft u bekendgemaakt, o mens, wat goed is; en wat eist de Heere van u dan recht te doen en weldadigheid lief te hebben, en ootmoediglijk te wandelen met uw God.”

De auteurs zijn lid van de ChristenUnie-jongerenorganisatie PerspectieF. Ze schrijven dit artikel op persoonlijke titel.