De grauwsluier die over zijn leven lag, ging ook het gezin bedekken. Het monster van de depressie riep verwarrende gevoelens op. Van medelijden, machteloosheid, bij tijden ergernis. Mijn broer leek onbereikbaar voor troost, medeleven en goede raad. Zijn verrassend snelle herstel ervoeren we als een wonder, een goddelijk ingrijpen.

Enkele jaren later gleed een zus weg in een depressie. Bij haar was een opname noodzakelijk. Voor het eerst betrad ik een psychiatrische afdeling, een wonderlijke wereld. Sommige patiënten liepen als robots over de gang, zwaar onder de medicatie. Andere onderscheidden zich voor het ongeoefende oog niet van het personeel. Voor een leek was het een raadselachtige toestand.

De ervaringen binnen de familie wekten bij mij een blijvende interesse voor de psychiatrie. Mijn werk bood me de gelegenheid om allerlei kopstukken in dit veld te interviewen. Hoogleraar Jan Bastiaans, die nog helemaal aan de psychoanalyse verklonken zat. Zijn Groningse tegenhanger Rudy van den Hoofdakker, die in Nederland het gezicht van de biologische psychiatrie werd. Prof. Piet Kuiper, die breed bekendheid verwierf door de beschrijving van zijn eigen depressie in het boek ”Ver heen”. Herman van Praag, de Joodse geleerde die zich fel verzette tegen de opvatting dat de mens niet meer is dan zijn brein. De Vlaamse hoogleraar Dirk de Wagter, die met zijn boek ”Borderline Times” aantoonde dat heel de westerse samenleving de kenmerken van borderline heeft. En niet te vergeten dr. Frank van Ree, destijds de bekendste dwarsligger in de psychiatrie. Hij liet me weten dat je zelf een beetje gek moet zijn om een goede psychiater te kunnen wezen. Hoe kun je je anders iets voorstellen bij de klachten en gedragingen van je patiënten?

Misschien verklaart dit wel mijn fascinatie voor de psychiatrie. Welk ziektebeeld uit het ”Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen” ik ook opzoek, ik herken er bijna altijd wel iets van. „We zijn allemaal gek”, zei Frank van Ree. „Het wordt een probleem als het zo gek wordt dat het voor jezelf en je omgeving overlast of zelfs gevaar gaat opleveren.”

Dat was misschien wat kras uitgedrukt, maar één ding is zeker: de mens is zichzelf vaak een raadsel en de psyche is een duistere doolhof. Zelfs de grootste geleerden begrijpen er nog maar weinig van. Dat stelt me enigszins gerust als ik bij tijden de weg in mezelf kwijtraak.

Worstelt u met depressie en/of suïcidale gevoelens? Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113. Anoniem, gratis en 24/7.