Omtzigt, die twee weken geleden bekendmaakte mee te willen doen aan de Tweede Kamerverkiezingen, wacht een flinke opgave. Zijn partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) kan in november, volgens de peilingen, de grootste worden. Voor die tijd moet Omtzigt ervoor zorgen dat hij over een professionele partij en een serieuze kandidatenlijst beschikt.

Maar Omtzigt staat er niet alleen voor. De politicus kan bogen op een kernteam, een steunfonds en geestverwanten die zich al enige tijd organiseren in een stichting, een denktank en een provinciale politieke partij.

Het kernteam bestaat vooral uit rooms-katholieke oud-CDA’ers die Omtzigt al vanaf het begin van zijn zelfstandig Kamerlidmaatschap bijstaan. Samen met hen legde Omtzigt deze zomer de basis voor zijn partij en schreef hij een hoofdlijnenplan voor zijn partij.

Een van de leden uit het kernteam is Omtzigts woordvoerder en ambtelijk secretaris, Nicolien van Vroonhoven-Kok. Van Vroonhoven, die sinds september 2022 voor Omtzigt werkt, heeft zich ontpopt als absolute rechterhand van het Kamerlid. De oud-wethouder uit Hilversum zat ruim acht jaar lang samen met Omtzigt namens het CDA in de Kamerbankjes. Daarvoor was Van Vroonhoven beleidsmedewerker van toenmalig premier Jan Peter Balkenende (CDA).

Lees ook

Wat zijn Omtzigts mogelijke valkuilen?

Kopman binnen het team lijkt vooral Hein Pieper, een oudgediende bij het CDA en net als van Vroonhoven rooms-katholiek. Twee weken geleden werd bekend dat hij als voorzitter zitting neemt in het tweekoppige bestuur van NSC. Daar dienen de dubbelfuncties zich overigens nu al aan; Piepers medebestuurder Kilian Wawoe is zowel secretaris als penningmeester en regelt de personeelszaken van de partij.

Steunfonds

Pieper beschikt over de nodige bestuurservaring als dijkgraaf van het waterschap Rijn IJssel en zat heel kort voor het CDA in de Tweede Kamer. De van oorsprong rooms-katholieke Pieper, die theologie studeerde, heeft ook internationale bestuurservaring: als vicevoorzitter van een EU-expertgroep voor Klimaat.

Naast bestuurservaring en inhoudelijke kennis levert Pieper nog iets essentieels: donaties. De waterschapsbestuurder is met nog iemand uit het kernteam, Matthijs Punter, al een tijdje verantwoordelijk voor het financieel in de lucht houden van Omtzigts fractie. Beide mannen komen uit het oosten van Nederland, waar Omtzigt al in 2021 enorme populariteit genoot. Kort na het vertrek van Omtzigt bij het CDA riepen de twee toen nog actieve leden van het CDA het Steunfonds Omtzigt in het leven. Dat fonds bekostigt sindsdien de beleidsondersteuning en de pr-afdeling.

Dan is er nog godsdienstwetenschapper en Trouw-columnist Welmoed Vlieger, die de beleidsafdeling aanstuurt bij Groep Omtzigt. De partijideoloog is buitenpromovendus bij de Vrije Universiteit Amsterdam en doet onderzoek naar de relatie tussen politiek en religieuze beleving. Ze schreef ook mee aan Omtzigts boek uit 2021, dat niet geheel toevallig dezelfde naam draagt als zijn partij NSC.

Een relatieve laatkomer in de nabije kring van Omtzigt is Eddy van Hijum. De oud-CDA’er, die pas eind augustus de overstap naar NSC maakte, is door Omtzigt gevraagd het verkiezingsprogramma te gaan schrijven. Van Hijum was tot voor kort gedeputeerde voor het CDA in Overijssel en maakte daarom pas relatief laat de overstap naar de partij van Omtzigt.

Geestverwanten

Naast zijn kernteam kan Omtzigt zijn voordeel doen met een groep geestverwanten die zich sinds 2020 verenigt in de Stichting Sociale Christendemocratie. De leden van die stichting, vooral teleurgestelde katholieke oud-CDA’ers, vinden dat het CDA zijn belangrijkste merk, de sociale christendemocratie, heeft verwaarloosd en ondersteunt de opvatting van Omtzigt dat er een nieuw sociaal contract tussen burger en overheid moet komen.

Omtzigt zelf is nauw betrokken bij de stichting, die huist in Boxtel. Hij houdt er geregeld lezingen en sprak tijdens de lancering van de organisatie in 2020. Dat de stichting bereid is voor de politicus door het vuur te gaan, bleek toen Omtzigt het CDA in de zomer van 2021 vanwege het lekken van vertrouwelijke documenten verlaat. De stichting roept het bestuur ter verantwoording door middel van een handtekeningeninzameling. „Omtzigt, die voor velen van ons de stem is van de sociale christendemocratie, is nu weg”, zei de woordvoerder van de stichting, oud-CDA’er Henriëtte van Hedel, kort na het vertrek van Omtzigt tegen 1Vandaag. „Zijn stuk, en alles wat hij aankaart, daar willen we uitleg over.”

De verantwoording komt er, maar kan niet meer voorkomen dat de stichting de banden met het CDA doorsnijdt. „We hebben geen enkele band meer met het CDA”, staat sindsdien te lezen op de website van de stichting.

Drijvende krachten achter de stichting zijn Van Hedel, Bart Jan Heine en Robert Kamphuis. De laatste twee zijn respectievelijk secretaris en voorzitter en komen net als van Hedel uit het CDA. Kamphuis werkte voor CDA-Europarlementariër Wim van de Camp en was daarvoor beleidsmedewerker voor CDA-Kamerlid Nicolien van Vroonhoven. Heine is bestuurskundige en verliet het CDA vorig jaar met „pijn in het hart”, zei hij eind augustus in NRC. „De partij is flets en wazig geworden”, aldus Heine.

Denktank

Om hun sociaal-christendemocratische visies ook wetenschappelijk gestalte te geven, richtten Van Hedel en Kamphuis samen met geoloog Marinus den Hartogh medio 2022 een denktank op, die zij De Nieuwe Denktank noemen. Ook bij deze club is Omtzigt nauw betrokken, blijkt uit een interview met Den Hartogh in het AD kort na de oprichting. „We zijn onafhankelijk, maar er loopt wel een kort lijntje naar Omtzigt”, benadrukt de Wierdenaar.

Binnen de denktank resoneert het gedachtegoed van Omtzigt dan ook sterk. De kritiek die het Kamerlid vaak heeft op overheidsbeleid luidt nagenoeg hetzelfde als die van de denktank. „Modellen, akkoorden en technocratische experts beslissen nu de facto over de toekomst van Nederland, maar dat lijkt de problemen niet kleiner, en de maatschappelijke onvrede alleen maar groter te maken”, zo staat vermeld op de website.

Het curatorium van De Nieuwe Denktank wordt bovendien geleid door een bekende van Omtzigt, jurist Quinten Pluymaekers. Hij hielp Omtzigt met het schrijven van zijn boek Nieuw Sociaal Contract en was voorheen bestuurslid van het CDA in Gelderland. Pluymaekers is van mening dat Nederland is vastgelopen in een technocratische tunnelvisie, schrijft hij in het rapport van de denktank over stikstof.

Naast Pluymaekers nemen ook microbioloog en NRC-columniste Rosanne Hertzberger en het Amsterdamse CDA-raadslid Diederik Boomsma plaats.

Wellicht de opvallendste naam in het curatorium is die van René Cuperus. In het verleden was Cuperus partijideoloog van de PvdA en voorzitter van de aan die partij gelieerde denktank, de Wiardi Beckman Stichting. Cuperus is ook betrokken bij de Stichting Sociale Christendemocratie. De sociaaldemocraat is gaandeweg afgehaakt bij de PvdA omdat die partij in zijn ogen geen ‘samenlevingspartij’ meer wil zijn.

Omtzigts sympathisanten timmeren ook in politiek opzicht aan de weg. Eind 2022 richtten Van Hedel, Heine en Den Hartogh een politieke partij op: Alliantie. Die partij steunt op het gedachtegoed van Omtzigt en deed in maart in Drenthe, Overijssel en Noord-Brabant mee aan de Provinciale Statenverkiezingen. Omtzigt zelf voelde zich kennelijk genoodzaakt te laten weten dat hij niets met de partij van zijn sympathisanten en kennissen te maken had, want eind december twitterde hij: „Ik ben niet betrokken bij de nieuwe partij Alliantie. Ik ben, en word, geen bestuurslid of kandidaat.”

Alliantie wist in maart geen zetels te behalen, maar wellicht even belangrijk was dat het de provinciale partij wel lukte voor elke lijst zo’n vijftien kandidaten te vinden. Op een bepaalde manier moet dat Omtzigt geruststellen. Wie bereid is de uitgangspunten van Alliantie uit te dragen in de Provinciale Staten, is mogelijk ook beschikbaar voor de lijst van NSC voor de Tweede Kamer.