Aan de rand van de binnenstad bevindt zich de Plantagekerk, een van de twee kerkgebouwen van de plaatselijke protestantse gemeente. Deze donderdag om 10 uur staat de koffie er klaar. De eerste bezoekers van de wekelijkse koffieochtend druppelen binnen.

In de hal verzamelen zich de deelnemers aan de eerste wandeling ”Geloven in een Hanzestad”, die op 10 en 17 augustus wordt herhaald. Saskia de Jonge is vanuit de protestantse gemeente bij het initiatief betrokken. „We willen als kerk zichtbaar zijn in de stad”, zegt ze. „Harderwijk is een Hanzestad en staat daar dit jaar in het bijzonder bij stil. Met deze wandeling sluiten we daarbij aan.”

De kerkelijke gemeente organiseert de stadswandeling in samenwerking met het Gilde van Harderwijker Stadsgidsen. Even na tien uur –het is net opgehouden met regenen– loopt gids Piet Stellingwerf met zes wandelaars de kerk uit. De gepensioneerde beroepsmilitair is lid van de protestantse gemeente en verzorgt al 21 jaar rondleidingen voor het Gilde.

Stellingwerf steekt via een bruggetje de stadsgracht over. Even later staan de wandelaars aan de rand van het Kloosterplein, dat dienstdoet als parkeerplaats. Op de zijgevel van een voormalig kloostergebouw prijkt een grote muurschildering, aangebracht vanwege het Harderwijkse Hanzejaar. Deze toont een scheepsknecht met een mand op de schouder én een non.

„In de Hanzetijd ging iedereen nog naar dezelfde kerk. Het geloof was in die rijd rooms”, zegt Stellingwerf, al wandelend. Ooit telde Harderwijk vijf en een half klooster, vervolgt hij: drie voor nonnen, twee voor monniken. En dat halve klooster? „Aan de Linnaeustoren, hier vlak achter, zat een woning vast die dienstdeed als winterverblijf voor de bewoners van het klooster Sint Jansdal in Ermelo.”

Tussen de auto’s op het Kloosterplein blijft Stellingwerf weer even staan. „Doet u de ogen dicht en stelt u zich voor dat dit de kloostertuin was, die je kon bereiken via de Paradijspoort.”

De gids haalt een sleutelbos tevoorschijn en loopt naar de achteringang van de Catharinakapel, tegenwoordig een cultureel centrum en trouwlocatie. Binnen wijst hij op drie gebrandschilderde ramen. Ze symboliseren elk een Harderwijkse kerk uit vroeger eeuwen: de Sint-Nicolaaskerk, de Mariakapel en de Sint-Martinuskerk.

De voettocht gaat verder richting de Grote of Onze Lieve Vrouwekerk. Onderweg wijst Stellingwerf op een overblijfsel van de kapel van de minderbroeders.

Reformatie

„Kijkt u even goed naar de buitenkant”, zegt de gids, als de groep de Grote Kerk heeft bereikt, „want die vertelt ook geschiedenis”. Wijzend op twee nissen vervolgt hij: „Daar stonden vroeger beelden, maar met de Reformatie hebben we natuurlijk de beeldenstorm gehad.”

Uren kan Stellingwerf vertellen over de schilderingen in de kerk, waar op zondag een hervormde gemeente van Gereformeerde Bondssignatuur samenkomt. Hij wijst onder meer op de vijf wijze maagden die aan de rechterzijde van het altaar waren geschilderd en de vijf dwaze maagden aan de linkerzijde. „Het moet een feest zijn om hier te preken”, zegt een van de vrouwen, terwijl ze vanuit een kerkbank de diverse schilderingen bewondert.

Via het Kerkplein, waar ooit een grote toren stond, vervolgt Stellingwerf de tocht naar de Straat van Sevenhuysen. De kapel van een fraterhuis kreeg hier na de Reformatie onder meer de functie van pesthuis, waar mensen met de besmettelijke ziekte verbleven. Later werd het pand omgebouwd tot drie woningen. Een wijwaterbakje aan een voordeur herinnert aan de rooms-katholieke historie.

Het ooit iets verderop gelegen klooster van de Graue Susteren is verdwenen. Na de Reformatie werd daar onder meer de Gelderse munt geslagen. Nadien was het Koloniaal Werfdepot er lange tijd gevestigd. Inmiddels verrezen er op deze plek, met zicht op het Veluwemeer, appartementen.

Na zo’n vijf kwartier eindigt de wandeling bij de Plantagekerk. Wil de Ruiter (85) legt haar Nordick Walkingstokken aan de kant en gaat in de koffiehoek zitten. Ze vertelt dat ze sinds vier maanden in Harderwijk woont en op zondag deze kerk bezoekt. „Ik doe mee met alles wat er georganiseerd wordt, om contacten te krijgen. Zo ga ik naar de koffieochtend en de maandelijkse maaltijd voor ouderen.”

De Ruiter kijkt positief terug op de stadswandeling. „Ik ben geïnteresseerd in historie en ik ben een wandelaar. Elke dag loop ik minstens een uur. Ik ben ook vier keer naar Santiago de Compostela in Spanje gelopen.” Deze ochtend vond ze onder meer de uitleg over de Grote Kerk en de Catharinakapel „heel interessant”. „Zo raak ik steeds meer thuis in mijn nieuwe woonplaats.”