„Het zijn de laatste loodjes”, verzucht Van der Gaag. De zomervakantie in regio midden begint volgende week. De afgelopen periode was het topdrukte. „Scholen melden op het laatste moment nog leerlingen bij ons vanwege een optelsom van spijbelen en te laat komen. Ook zijn er kinderen die nog geen school hebben voor het volgende cursusjaar.” En dan zijn er nog ouders die menen eerder op vakantie te kunnen gaan. Het zogenaamde luxeverzuim.

Kunnen ouders legaal afwijken van schoolvakanties?

„Ouders zijn wettelijk verplicht hun kinderen naar school te laten gaan. In de leerplichtwet staan echter een paar gronden voor vrijstelling. Een schooldirecteur kan tot tien schooldagen extra verlof toekennen per jaar. Bij meer dan twee weken komt het verzoek op het bordje van de leerplichtambtenaar.”

Wat zijn goede redenen om af te wijken van de schoolvakantie?

„Bijvoorbeeld het beroep van ouders. Ik denk aan een vader die een aannemersbedrijf heeft en met name verbouwingen doet aan schoolgebouwen. Hij kan aan de slag als de leerlingen vrij zijn en vakanties zijn voor hem de drukste periodes van het jaar. Dit gezin heeft het recht om buiten de schoolvakanties vrij te zijn.

Verder zijn er redenen die met godsdienst te maken hebben. Ik heb Poolse kinderen met een rooms-katholieke achtergrond in mijn werkgebied. Zij kunnen een paar dagen vrij krijgen om communie te doen in Polen, waar ze lid zijn van de kerk. Ook verlofaanvragen voor bijvoorbeeld het joodse Loofhuttenfeest of het islamitische Suikerfeest keuren we negen van de tien keer goed.

Bij unieke situaties proberen we zowel rechtvaardig als menselijk te zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan vluchtelingengezinnen die een poosje naar het land van herkomst willen om familie te ontmoeten omdat het daar tijdelijk rustiger is. Daarbij overleggen we altijd met de schooldirecteur, die zijn leerlingen kent. We willen dat leerlingen zo min mogelijk schooltijd missen. Daar is de leerplichtwet op gericht.”

Hoe vaak heeft u te maken met luxeverzuim?

„Vorig jaar hadden we in de gemeente Zuidplas 258 leerlingdossiers. In 19 gevallen was sprake van luxeverzuim. Deze vorm van verzuim neemt in onze gemeente langzamerhand af. Een jaar of drie geleden was er een piek. Leerkrachten zaten toen kort voor een vakantie soms met een halve klas. Daarom gingen we meer controleren en de regels duidelijker uitleggen aan ouders. Dat zorgde voor een afname van het luxeverzuim.

Spijbelen speelt niet alleen rondom de zomervakantie, maar piekt ook bij de voorjaarsvakantie. Dat heeft te maken met wintersport. Een paar jaar geleden vielen scholen in Rotterdam en Zuidplas nog in verschillende vakantieregio’s. Kinderen uit één gezin hadden niet altijd tegelijk vakantie. Dat was een belangrijke oorzaak van verzuim. Maar ook nu zien we nog wel dat ouders eerder op vakantie willen om de files voor te zijn. Ze vertellen mij dat ze recht hebben op wintersport. Voor veel gezinnen is die voorjaarstrip erg belangrijk.”

Hoe gaat een leerplichtambtenaar te werk?

„Directeuren moeten ongeoorloofd verzuim bij ons melden. Dat gebeurt ook. Los daarvan controleren wij bijvoorbeeld ook steekproefsgewijs of ziekmeldingen wel op waarheid berusten. Bij luxeverzuim nodigen we ouders na de vakantie uit om een toelichting te geven. Bij ongeoorloofd verzuim stellen we een proces-verbaal op en sturen dat naar het openbaar ministerie (OM). Het OM kan een boete opleggen van 100 euro per kind per dag tot een maximum van 4000 euro. Ik heb een keer meegemaakt dat een gezin met twee kinderen drie weken extra vakantie nam zonder toestemming. De boete bedroeg 1800 euro.”

Welke redenen dragen ouders aan bij luxeverzuim?

„Vaak hoor ik de smoes dat kinderen ziek zijn. Andere ouders geven aan dat vliegtickets een week voor de vakantie 100 euro goedkoper zijn. Verkeerd boeken door niet goed in de schoolgids te kijken komt ook voor. Of opa en oma hebben een vakantie geregeld voor alle kinderen en kleinkinderen zonder rekening te houden met de vakantieperiodes. Ik spreek ook steeds vaker vaders en moeders die alles zelf willen bepalen. Zo zei een ouder laatst: „De school bepaalt de studiedagen, die komen mij vaak niet uit. Ik vind dat ik deze vakantie verdiend heb. Ik heb met de juf afgesproken dat mijn kind de toets op een ander moment maakt.” Steeds meer ouders denken dat schoolgang onderhandelbaar is. Maar dat is niet hoe het werkt.”