Stoer doen, opschepperij. Dat is volgens onlinevrienden van de Amerikaanse militair Teixeira het belangrijkste motief voor zijn lekken van (top)geheime informatie.
Toch is er volgens verschillende deskundigen meer aan de hand. De jonge soldaat staat wantrouwend tegenover de Amerikaanse overheid. Hij heeft de leden van een besloten chatroom duidelijk willen maken wat er achter de schermen gebeurt. Juist dat wantrouwen is een overeenkomst met eerdere lekken die het leger en overheidsapparaat troffen.
Veiligheidsexpert Beatrice de Graaf zei donderdag bij de NOS: „Er is een patroon in de Amerikaanse geschiedenis, dat lekken vaker voorkomen in tijden van oorlog. Van binnenuit, om het volk in te lichten.”
In de achterliggende vijftig jaar heeft de Amerikaanse overheid verschillende keren te maken gekregen met het lekken van geheime informatie. Berucht zijn de Pentagon Papers. Daniel Ellsberg, die de documenten lekte, vond dat hij het Amerikaanse publiek moest inlichten over de oorlog in Vietnam.
Het ging om een geheim rapport van het ministerie van Defensie over de politieke en militaire inmenging van de VS in Vietnam tussen de jaren 1945 en 1967. De stukken onthulden onder andere dat Amerika met opzet de oorlog had uitgebreid door Cambodja en Laos te bombarderen. De eerste documenten verschenen op 13 juni 1971 op de voorpagina van The New York Times. In een later artikel van die krant stond dat de Pentagon Papers onder andere aantoonden dat de regering van Lyndon B. Johnson systematisch had gelogen over de oorlog, niet alleen tegen de bevolking maar ook tegen het Congres.
Wikileaks
Veel last hadden de VS begin deze eeuw van onthullingen door Wikileaks. Tussen 2006 en 2015 maakte deze organisatie onder leiding van Julian Assange meer dan tien miljoen stukken openbaar, waaronder geheime documenten van de Amerikaanse overheid.
In 2010 lekte soldaat Chelsea Manning zo’n 750.000 documenten over de oorlog in Irak en videobeelden waarop te zien is dat elf Iraakse burgers worden gedood, onder wie twee medewerkers van persbureau Reuters. Manning was inlichtingenanalist bij het Amerikaanse leger en gestationeerd op de legerbasis Hammer in Irak.
Drie jaar later maakte Edward Snowden 1,7 miljoen pagina’s met geheime informatie openbaar. Daarmee wilde hij laten zien wat er aan de hand was bij de geheime dienst, die de eigen bevolking afluisterde.
In alle gevallen was er sprake van ideologische gedrevenheid, zegt De Graaf. Ook bij het actuele lek is daar volgens haar sprake van. „Uit The Washington Post weten we nu dat deze man zijn volgelingen heeft willen vertellen hoe repressief en totalitair de Amerikaanse regering is.”
Maar er zijn ook verschillen. In tegenstelling tot eerdere lekken gaan de nu openbaar gemaakte documenten over een actueel conflict, wapenleveranties uit andere landen en troepenbewegingen. Bij voorgaande lekken betrof het vooral feiten uit een recent verleden.
Het is ook nog niet helemaal duidelijk of de opgepakte militair zelf wel uit was op zo’n groot lek. Misschien wilde hij de informatie eerst en vooral aan zijn eigen volgers laten zien. In andere gevallen gingen degenen die lekten naar de media. Dat heeft Teixeira niet gedaan. Uit de gesprekken met twee van zijn onlinevrienden zou blijken dat hij geschrokken is dat alles nu is uitgelekt. De Graaf: „Het is de vraag of hij op deze manier een lek wilde creëren. Al is hij wel onzorgvuldig geweest, want hij wist heel goed dat er mensen van tal van nationaliteiten in zijn groep zaten, uit Europa, Rusland, Azië.”