De Britse premier Rishi Sunak presenteerde eind februari het Windsorakkoord. Is dit, na zeven jaar onderhandelen, het sluitstuk van de brexit?
De brexitonderhandelingen kenmerkten zich door gebrek aan een eenduidige visie op de brexit aan Britse zijde. Dat zegt Kevin Featherstone, hoogleraar aan het Europese Instituut van de London School of Economics. Hij doet sinds 2016 onderzoek naar de relatie van zijn land met de Europese Unie na de brexit.
„Wat is brexit nu eigenlijk?”, vraagt Featherstone zich af: „Premier Theresa May had de slogan: ”Brexit betekent brexit”. Daarmee gaf ze aan geen idee te hebben hoe de relatie tussen Londen en Brussel eruit moest zien.”
Sommige brexiteers wilden een relatie zoals Zwitserland die met de EU heeft. Anderen wilden een harde brexit, zonder afspraken.
Doordat de Britse regering geen collectieve visie op brexit had, waren de EU-onderhandelaars in het voordeel, meent Featherstone. „Zij bepaalden de agenda tijdens de onderhandelingen. Uiteindelijk had Londen erg beperkte opties om uit de EU te gaan.”
In de uiteindelijke deal, op kerstavond 2020, kwamen de onderhandelaars overeen dat het Verenigd Koninkrijk –uitgezonderd Noord-Ierland– buiten de interne markt van de EU zou komen. Dus geen EU-regels meer voor Groot-Brittannië. Om te voorkomen dat Britse goederen ongecontroleerd op de interne markt zouden komen, kwam er een douanegrens in de Ierse Zee. Noord-Ieren voelden zich daardoor afgescheiden.
Vandaar dat de Britse premier Sunak eind februari het Windsorakkoord presenteerde. Volgens dit plan zullen grenscontroles voor goederen die specifiek voor de Noord-Ierse markt bedoeld zijn, passé zijn.
Featherstone moet nog zien of het Windsorakkoord een succes wordt. „Wel is een meerderheid in het Lagerhuis voor het plan, maar het succes staat of valt met de steun van de Noord-Ierse DUP.” Die partij weigert al maanden een regering in Belfast te vormen, omdat de douanegrens in de Ierse Zee niet naar wens is. Tot nu toe zijn ze ook tegen het Windsorakkoord.
Maar ook als het akkoord geen succes wordt, zal de relatie met Brussel verbeteren, meent Featherstone. „We zitten duidelijk in een nieuwe fase. Sunak komt over als een pragmatische, nuchtere en rationele politicus. Hij kan duidelijk goed overweg met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.”
