In veel andere kerken gaat het net zo. Blijkbaar signaleren ouders en gemeenteleden meer problemen bij de leeftijdsgroepen 12+ dan daarvóór. De vraag is of bepaalde kwesties zich inderdaad pas bij die leeftijd voordoen of dat ze een gevolg zijn van een proces dat zich onderhuids al eerder voltrok. Dat laatste is meestal het geval en daarom is er reden om te zeggen dat het leren in de gemeente al begint in de wieg.

De overdracht van het geloof van de ene generatie op de andere vindt doorgaans plaats via twee grote lijnen: allereerst in het gezin en vervolgens binnen de gemeente en het jeugdwerk. Hoewel ouders in het doorgeven van het geloof de belangrijkste schakel vormen, kan het jeugdwerk een wezenlijke rol spelen als het gaat om het groeien van kinderen, tieners en jongeren in de relatie tot God en Zijn gemeente.

Jong geleerd

Daarom is het belangrijk na te denken over hoe het jeugdwerk vorm krijgt. Wat vind je als gemeente belangrijk om door te geven?

Een voorbeeld: als we vinden dat jongeren diaconaal betrokken zouden moeten zijn, zullen we daar in het jeugdwerk aandacht aan moeten geven. Maar als je daar pas mee begint wanneer ze 12 of 16 jaar zijn, is dit veel moeilijker dan wanneer je kinderen van jongs af aan leert dat het normaal is om zorg te dragen voor mensen dichtbij of verder weg. Bij de kinderoppas of Bijbelklas kan dit bijvoorbeeld al gedaan worden door samen een kaartje te sturen naar de zieken of samen voorbede te doen. Als kinderen van jongs af aan systematisch leren om te zien naar anderen, wordt dit een integraal onderdeel van het jeugdwerk. Dit vraagt wel om een goede, gemeentebrede doordenking.

Als we willen dat onze jongeren de leiders van morgen worden, neem hen dan bij de hand en leer hen al vroeg verantwoordelijkheden te dragen. Kinderen van drie jaar kun je al leren kleine klusjes uit te voeren. Zo oefenen ze op jonge leeftijd om mee te doen in de gemeente. Want de kerk moet geen kweekvijver zijn van afhankelijk gemaakte kinderen, tieners en jongeren voor wie ouders en jeugdwerkleiders alles hebben geregeld en georganiseerd. Misschien betekent dit dat we minder activiteiten vóór kinderen, tieners en jongeren moeten organiseren, maar meer mét hen.

Autosleutels

Durf leiderschap door te geven. Aan het moment dat je je kind veilig de autosleutels kunt meegeven, is een leertraject voorafgegaan. Ze kennen de verkeersregels en er zijn rijlessen gevolgd. Wanneer dit met goed gevolg is afgerond, kun je als ouder met een gerust hart je autosleutels aan je kind overdragen. Geef kinderen en jongeren daarom taken die bij hun leeftijdsfase passen.

Als kinderen al op jonge leeftijd helder geformuleerde leerdoelen hebben, krijgt het jeugdwerk meer samenhang. Nu functioneert het nog wel eens als losse eilandjes in de gemeente. Door jeugdwerkactiviteiten te verbinden en thema’s in te zetten en deze later te verdiepen en te verbreden, versterk je het jeugdwerk. Dit soort doelgerichtheid geeft jeugdwerkleiders concrete handvatten. En dat moet niet pas beginnen bij zes of twaalf jaar, maar veel eerder.

Koffieschenken

Leer kinderen daarom van jongs af aan verantwoordelijkheden te dragen. Dit betekent niet dat je hen in het diepe moet gooien. Als we kinderen zonder zwemlessen in een diep bad gooien, verdrinken ze. Maar je kunt hun wel concrete opdrachten geven waarvoor zij verantwoordelijk zijn.

Laat kinderen, tieners en jongeren niet alleen consumeren, maar ook participeren. Door hen mee te laten draaien in de gemeente en hen daadwerkelijk in te schakelen, maken we zichtbaar dat iedereen nodig is. Zo kunnen kinderen prima flyers uitdelen, kaarten maken en uitdelen aan zieken in de gemeente. Je kunt hen op de club het Bijbelgedeelte voor aanstaande zondag laten lezen, hen uitnodigen om punten aan te dragen voor de voorbede, enzovoort.

Sluit daarbij aan bij de talenten die er zijn. Niet iedereen is anders. Dit geldt zowel voor ouderen als voor kinderen. Er zijn denkers en doeners, extraverte, expressieve kinderen en stillen in den lande. In de gemeente zijn verschillende taken, waardoor iedereen zijn of haar gaven kan inzetten.

Een heel concreet voorbeeld is dat in een gemeente een jongetje veel moeite had met de kerkdienst. Toen hij gevraagd werd om te helpen met het koffie schenken werd de ‘last’ van de kerkdienst voor hem een wekelijks feestje. Glunderend doet hij zijn werk en hij bedient trots als een pauw de mensen met koffie en een koekje. Hij mag iets eerder de kerk uitlopen om de kopjes alvast klaar te zetten. Wie als kerk in jonge kinderen investeert, vergroot de kans dat jongeren op latere leeftijd verbonden blijven met de gemeente.

De auteur is theoloog-adviseur bij de HGJB. Dit artikel verschijnt op 24 februari in uitgebreidere vorm in HGJB-vakblad Generator.