In 1993 publiceerde Open Doors de eerste Ranglijst Christenvervolging. Dertig jaar later heeft de top 50 van landen zijn nut bewezen, maar oogst de lijst ook kritiek.
Als op 9 november 1989 de Berlijnse Muur valt, betekent dit voor een organisatie als Open Doors het einde van een tijdperk. Tot die datum smokkelt de organisatie honderdduizenden Bijbels en christelijke boeken naar Oost-Europa en de toenmalige Sovjet-Unie. Open Doors wil zich na de val van de muur richten op vervolgde christenen in andere delen van de wereld. Maar waar bevinden zich de christenen die hun hulp het beste kunnen gebruiken? Door middel van het uitzetten van eenvoudige vragenlijsten ontstaat in 1993 de eerste Ranglijst Christenvervolging.
Woensdag publiceerde Open Doors de dertigste opsomming van vijftig gevaarlijkste landen voor christenen. De ranglijst heeft de organisatie veel zicht gegeven op christenvervolging wereldwijd, zegt directeur Maarten Dees. „We hebben geleerd dat christenvervolging niet zwart-wit, maar heel complex is. Het maakt verschil of iemand orthodox christen is, evangelisch of een bekeerling uit de islam. Het maakt verschil wie de veroorzaker is: familie, de lokale gemeenschap of de overheid.”
Wat zijn de belangrijkste veranderingen in dertig jaar?
„Christenvervolging is de afgelopen drie decennia wereldwijd schrikbarend toegenomen. In 1993 hadden christenen in 40 landen te maken met zware tot extreem zware vervolging. In 2023 zijn dat 76 landen, bijna een verdubbeling ten opzichte van dertig jaar geleden.”
Is de vervolging echt toegenomen of heeft Open Doors betere methodes ontwikkeld om de vervolging te meten?
„Beide. Sinds 2012 hanteren we een vrij constante aanpak en daaruit blijkt dat de vervolging in intensiteit toeneemt. Het totale puntenaantal van landen op de lijst stijgt. Noord-Korea heeft er dit jaar zelfs twee punten bij gekregen, al denk je dat een hogere score voor dat land bijna niet mogelijk is. De omvang van vervolging groeit ook. Steeds meer christenen krijgen er mee te maken.”
Waaruit blijkt die hevigere intensiteit?
„Het aantal christenen dat om hun geloof wordt vermoord, neemt de afgelopen jaren nauwelijks af. Christenen krijgen te maken met ontvoering, mishandeling, verkrachting en gedwongen uithuwelijking. Het is onthutsend wat zij aan wreedheden moeten meemaken. In Nigeria zijn ruim 5000 christenen gedood, bijna evenveel mensen ontvoerd en 1000 vrouwen verkracht. Het geweld is ontzettend heftig en qua intensiteit niet vergelijkbaar met dertig jaar geleden.”
Hoe verklaart u dat?
„Na 9-11 zijn radicale stromingen bezig met een gestage opmars. Er zijn meer dan 25 islamitische groeperingen actief in verschillende delen van Afrika onder de Sahara. Veel landen zijn niet bij machte om deze groeperingen een halt toe te roepen en hun burgers veiligheid te bieden. Zo’n passieve overheid zorgt ervoor dat radicale moslims hun gang kunnen gaan”
In de loop der jaren is er regelmatig kritiek geuit op de ranglijst, onder andere over het verschil in schaalgrootte tussen landen. India (plek 10) heeft bijvoorbeeld veel meer inwoners dan de Malediven (plek 15). Wat vindt u van die kritiek?
„Iedereen die deze kritiek uit, roep ik op om ons materiaal te bestuderen. Een extern instituut, het International Institute for Religious Freedom, voert elk jaar een externe controle uit en licht onze methodiek en procedures door. Zijn conclusie is dat ons onderzoek stevig in elkaar zit. Vergelijkbare organisaties als Kerk in Nood en de Amerikaanse onderzoeksinstituten Freedom House en Pew Forum komen met vrijwel dezelfde resultaten. Dat sterkt ons in het feit dat we het goed doen. Als ons onderzoek broddelwerk zou zijn, zou dat boven water komen. Natuurlijk mogen mensen kritiek uiten, maar kom ons dan helpen om ons onderzoeksinstrument te verbeteren. Ik ken op dit moment geen methode die nauwkeuriger vertelt hoe het ervoor staat met de positie van christenen wereldwijd.”
Critici kunnen ook een terecht punt hebben, toch? Bij plotselinge verschuivingen op de ranglijst is bijvoorbeeld niet altijd duidelijk of de situatie in een land is verbeterd of in andere landen juist is verslechterd.
„Belangrijk is om te kijken naar de opbouw van de punten en je niet blindstaren op een positie op de ranglijst. Van elk land is een zeer goed gedocumenteerd dossier waarin staat hoe het puntenaantal tot stand is gekomen met referenties en hyperlinks. Het feit dat Afghanistan dit jaar zakt van plek 1 naar plek 9 kun je verklaren door het feit dat de situatie in het land wezenlijk anders is dan vorig jaar. Daardoor scoort het land minder punten. Wij gaan dan geen politiek spel spelen en het land op plek 2 of 3 zetten omdat dit beter valt uit te leggen.”
De ranglijst zou voornamelijk bedoeld zijn om aandacht te genereren en werd het businessmodel van Open Doors genoemd.
„Die kritiek vind ik moeilijk te verteren. Ik zeg toch ook niet dat de ellende in kerken het businessmodel van een christelijke krant is? Als er feiten niet kloppen, ben ik altijd bereid om het gesprek daarover aan te gaan. Een paar jaar geleden was er verschil van inzicht over onze rapportage over India. Toen hebben we meerdere vergaderingen belegd met deze critici om inzichten te delen. Uit de heup schieten met kritiek doet ons werk en de kerk van Christus geen goed.”
Wat is uw boodschap met deze ranglijst?
„Christenvervolging is de spreekwoordelijke kanarie in de kolenmijn. Waar christenen worden aangepakt is er fundamenteel iets mis met de rechten van alle minderheden. Met deze lijst zou ik willen zeggen: let op wat er in Afrika gebeurt. In dat continent komen velen tot geloof, maar christenen hebben er tegelijkertijd zwaar te lijden onder vervolging. Als westerse landen hebben we deze regio lang leeggeroofd voor ons comfort. Het is onze verantwoordelijkheid om onze broeders en zusters daar nabij te zijn. Tegelijk wil ik met deze ranglijst alle christenen wereldwijd oproepen tot gebed voor vervolgde christenen. Laten we hen niet vergeten en ons met hen identificeren alsof we zelf worden vervolgd, zoals zo mooi in Hebreeën 13 staat.”
Hoe lang gaat u nog door met het publiceren van een ranglijst?
„Totdat Christus terugkomt. Het is onze roeping om te spreken namens degenen die geen stem hebben. Wij kunnen niet zwijgen.”
