In de nacht van woensdag op donderdag was het nog een kabaal van jewelste. Een paar jongeren uit IJsselmuiden besloten rond middernacht de melkbussen van stal te halen en een paar flinke klappers te maken. „Ik dacht: geef die jongens een lel”, zegt Nicole Potkamp, vrijwilliger bij de interkerkelijke organisatie Hulp4Oekraïne, met verontwaardiging in haar stem. „Een Oekraïense vrouw appte me ’s nachts dat ze zich afvroeg zich wat er allemaal aan de hand was.”

In de zaal in hervormd kerkelijk centrum De Zaaier zitten naast Potkamp ook haar tweelingzus Gera van Pijkeren, eveneens vrijwilliger, een tolk en een groep Oekraïense dames. Ze komen uit steden als Charkov, Mykolaijv en Nikopol en vluchtten in maart en april naar Nederland.

Yevheniia Shatalova deed dat terwijl ze zwanger was. Haar ouders bleven achter in Polen en keerden twee weken geleden vanwege het werk van haar vader terug naar Charkov. Als predikant van een plaatselijke gemeente ziet hij het als zijn plicht de ontredderde gemeente te blijven dienen; ook in oorlogstijd.

De 23-jarige vrouw maakt zich zorgen om haar ouders. „Charkov is nog deels bezet door de Russen. Die schieten raketten naar de andere kant van de stad”, vertelt ze. Zelf vluchtte ze een week na de bezetting weg uit de noord-oostelijk gelegen stad. „Ik heb de explosies gehoord. Het vliegveld, waar ik werkte, werd gebombardeerd.”

Hoe is het voor haar om in Nederland geconfronteerd te worden met vuurwerk? „Toen ik het voor de eerste keer hoorde, schrok ik er best wel van. Ik werd een beetje bang.” Ze leeft niet meer in bezet gebied, maar is nog wel dagelijks bezig met de oorlog. „Op het nieuws zie ik alle verschrikkelijke gebeurtenissen die in mijn thuisland plaatsvinden. Daar moet ik wel aan denken als ik dat geknal hier in de omgeving hoor.”

Baboesjka

Veronika, de zesjarige dochter van Olha Flerko (43), zegt niet te schrikken van knallende melkbussen en exploderende nitraten. „Njet”, klinkt het resoluut als de tolk haar vraagt of ze bang is voor het vuurwerk. Samen met haar ouders zat ze een maand in een schuilkelder, voordat ze naar Nederland vluchtten. Haar vader en „baboesjka” (oma, RvdS) bleven achter.

Op de vraag hoe Oekraïners oud en nieuw vieren, klinken verschillende antwoorden. „We ontmoeten familie, gaan lekker eten, drinken een borreltje en dansen wat”, zegt Nina Kudriashova (47), die een aantal parelkettingen draagt. De familie Flerko kijkt jaarlijks naar de eindejaarstoespraak van president Zelenski. Nataliia Demchuck bezoekt met haar gezin op oudjaarsavond vaak een kerkdienst.

In Oekraïne wordt met de jaarwisseling ook vuurwerk afgestoken, maar sinds het uitbreken van de oorlog in 2014 in het oosten van Oekraïne is er in sommige plaatsen een vuurwerkverbod, vertelt Flerko. „Ik woonde in een dorp waar veel militairen verbleven. Bij ons was er zo’n verbod. Al het geknal was te traumatisch voor hen”, zegt Demchuck. Inmiddels schrikt ze niet meer zo van het vuurwerk in Nederland. Maar een ander geluid bracht haar pas nog wel van slag. „Ik hoorde een straaljager overvliegen en schrok zo hevig dat ik over mijn hele lichaam begon te trillen.”

Traditie

De 38-jarige Oekraïense is vooral blij dat haar kinderen niet bang zijn voor de vuurwerkexplosies. Ze denkt dat het komt doordat het gezin de oorlog snel kon ontvluchten. „Ze hebben hier de tijd om het normale leven weer op te pakken en te herstellen van de heftige dingen die ze meemaakten. Hoe anders is dat voor de kinderen die nu nog in oorlogsgebied wonen. Dat dragen ze hun hele leven mee.”

Nederlanders hoeven het afsteken van vuurwerk niet te laten vanwege hun medelanders uit oorlogsgebied, vindt Demchuck. „Mensen moeten vooral doorgaan met het leven dat ze altijd al leven. Dat helpt ons als Oekraïners, omdat we daardoor zien dat alles normaal is en er hier geen oorlog komt.” Daarnaast ziet ze zichzelf als gast in Nederland. „Het is jullie traditie, wie zijn wij dan om te zeggen dat het niet mag?”

Wat betreft de wensen voor het nieuwe jaar zijn de vrouwen eenduidig: „The victory of Ukraine”, zegt Shatalova. „Dat er eindelijk vrede in ons land mag komen en niemand meer bang hoeft te zijn”, vult Flerko aan.