Een 30-jarige man neemt nog snel een ballonnetje met lachgas op de parkeerplaats van de McDonald’s in Hoorn. Kort daarna stapt hij samen met een vriend in de auto. Samen rijden ze over de N247 richting Edam. Ook tijdens het rijden nemen de bestuurder en de bijrijder nog enkele ballonnetjes lachgas. Er is genoeg, getuige de twee gasflessen in de kofferbak.

Dat er wegwerkzaamheden zijn en de maximumsnelheid er 50 kilometer per uur is, heeft het tweetal niet door. Met een gangetje van 70 kilometer per uur rijdt het duo frontaal tegen een pijlwagen aan, die waarschuwt voor de wegwerkzaamheden. De bijrijder en de wegwerker in de pijlwagen raken zwaargewond. De automobilist komt er lichamelijk ongeschonden vanaf, maar kreeg vorige week wel een celstraf van 12 maanden opgelegd, waarvan 6 maanden voorwaardelijk. Ook heeft hij een rijontzegging van drie jaar.

Politieagenten kwamen volgens Maarten Brink, woordvoerder van politievakbond ACP, de afgelopen jaren steeds vaker lachgas tegen bij verkeersongelukken. „Maar handhaven of beboeten konden agenten de bestuurders niet, want er was geen wettelijk verbod.” Ook tegen jongeren die op straat lachgas gebruikten en overlast veroorzaakten, kon de politie tot nog toe nauwelijks optreden.

Met ingang van 1 januari kan dat wel. Vanaf dat moment staat lachgas op lijst II van de Opiumwet. Dat betekent dat het verboden is om het spul te verhandelen of in bezit te hebben. „Vanaf dan kunnen we het lachgas in beslag nemen en gebruikers bekeuren”, zegt Brink. Een instrument om te testen of iemand lachgas heeft gebruikt, moet volgens de woordvoerder nog wel worden ontwikkeld.

Brink is blij met het verbod op het voormalige narcosemiddel. „De ampullen en ballonnen zorgen niet alleen voor een hoop rommel op straat, het is ook slecht voor de gezondheid en gevaarlijk in het verkeer.” Tegelijk heeft hij ook zijn bedenkingen bij het verbod. „De politie heeft straks wel de middelen om op te treden, maar niet de capaciteit om het verbod te handhaven.” De politie kampt al jaren met een tekort aan werknemers. „En nu krijgen we er weer een taak bij.”

Partydrugs

Ook verslavingsarts KNMG Wilco Sliedrecht, werkzaam bij De Hoop ggz en bestuurder bij de Vereniging voor Verslavingsgeneeskunde Nederland, vindt het goed dat er per 1 januari een verbod van kracht is. „Het gebruik van lachgas is schadelijk voor de gezondheid.” Het kan volgens de arts leiden tot bloedarmoede, tintelingen, bewusteloosheid en schade aan zenuwen. Bij veelvuldig gebruik kan het zelfs verlammingen veroorzaken.

Uit cijfers van Trimbos blijkt dat het aantal lachgasgebruikers de afgelopen tijd al flink is gedaald. In 2019 gebruikte nog zo’n 10 procent van de scholieren tot 16 jaar lachgas. In 2021 lag dat aantal op 5 procent. Sliedrecht denkt dat het komt door media-aandacht voor de schadelijke gevolgen van het kleurloze gas. „Er waren verhalen over verlammingen en verkeersongelukken, misschien heeft dat jongeren aan het denken gezet.” Ook diverse gemeentelijke verboden hebben volgens de arts bijgedragen aan een vermindering van het aantal gebruikers.

Sliedrecht „kan er wel inkomen” dat jongeren lachgas gebruiken. „Ik loop al heel wat jaren mee in de verslavingszorg en hoor soms de verschrikkelijkste verhalen over wat mensen meemaken. Ik snap dat mensen die demping door middelengebruik nodig hebben. Het is een ontsnapping, maar wel een hele slechte.”

Een verband tussen het toenemend aantal jongeren dat kampt met psychische problemen en het toenemend gebruik van verdovende middelen is er volgens de verslavingsarts niet. „Jongeren gebruiken niet meer middelen dan vroeger. Het aantal jongeren dat rookt is de afgelopen twintig jaar zelfs flink verminderd.” Wel is het gebruik van harddrugs volgens Sliedrecht normaler geworden. Ook vapes, kalmeringstabletten en partydrugs zijn volgens de arts nog steeds populair onder jongeren.

Of lachgas een stille dood sterft, durft de arts niet te zeggen. „Het gebruik is al flink verminderd. Maar helemaal weggaan zal het niet. Er zijn altijd mensen die verboden middelen toch blijven gebruiken.”