De opmars van kunstmatige intelligentie (AI) gaat zo snel dat dit grote gevolgen heeft voor de stroomvraag van datacenters, zegt Fatih Birol, directeur van het Internationaal Energieagentschap (IEA), een kennisorganisatie waarvan zo’n dertig landen lid zijn.

„De komende vijf jaar zal de wereldwijde vraag naar elektriciteit van datacenters meer dan verdubbelen”, voorspelt hij bij de presentatie van een dik rapport over AI en energie. Dat komt mede door de populariteit van AI.

Datacenters zijn gebouwen vol met zoemende computerapparatuur die informatie en warmte leveren in ruil voor heel veel energie. In 2030 kan hun totale elektriciteitsverbruik uitkomen op 945 terawattuur, voorspelt het IEA. Dat is te vergelijken met het stroomverbruik van Japan. Een terawattuur is een miljard kilowattuur.

De VS, China en Europa hebben nu de meeste datacenters. Samen zijn die goed voor 85 procent van het wereldwijde stroomverbruik ervan. In China vragen ze ruwweg evenveel stroom als de elektrische auto’s die er rondrijden.

In de VS wordt de capaciteit zodanig uitgebreid dat datacenters bijna de helft van de groei van de elektriciteitsvraag voor hun rekening nemen, zegt het IEA. In 2030 zal de Amerikaanse economie meer elektriciteit verbruiken voor dataverwerking dan voor de productie van energie-intensieve producten als aluminium, staal, cement en chemicaliën.

Verdubbeling

Ook elders gaat het hard. In Zuidoost-Azië verdubbelt de stroomvraag voor datacenters tot 2030, door uitbreidingen in Singapore en Zuid-Maleisië. Ook India –950 miljoen internetgebruikers– investeert fors in AI. Dit land heeft al laten zien dat opkomende economieën veel geld kunnen verdienen met digitale diensten. De export ervan leverde vorig jaar ruim 200 miljard dollar op, merkt het IEA op. Ter vergelijking: Saudi-Arabië verdiende 220 miljard dollar aan de olie-export.

De extra elektriciteit die de komende jaren nodig is, zal deels worden opgewekt met aardgas. Het gebruik ervan zal toenemen met 35 tot 55 miljard kubieke meter, schat het IEA, vooral in de VS. Nederland verbruikte vorig jaar 30 miljard kuub aardgas, volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ook zal kernenergie een grotere rol gaan spelen in de techsector. Verder kunnen datacenters gaan draaien op hernieuwbare energie, zegt het IEA.

Bij al die voorspellingen houdt de organisatie uit Parijs een slag om de arm. Het is mogelijk dat de technologie steeds efficiënter wordt. Dat geldt zowel voor de hardware, de apparatuur, als de software. In het geval van Al kan extra efficiëntie ook weer leiden tot extra gebruik.

Verder kan de extra uitstoot van datacenters gecompenseerd worden door besparingen in andere sectoren, juist door daar AI in te zetten. Denk aan efficiëntere processen in de industrie of betere weersvoorspellingen waardoor energiebedrijven beter kunnen plannen. Ook kan AI bijdragen aan de ontwikkeling van innovaties.

Googelen

Managers bij grote internationale bedrijven zijn overigens lang niet altijd op de hoogte van de milieuschade die AI veroorzaakt, zoals de CO₂-uitstoot en het gebruik van koelwater voor datacenters. Dat bleek uit onderzoek van adviesbureau Capgemini. Een vraag stellen aan ChatGPT kost bijna tien keer zo veel elektriciteit als even googelen. Het is daarom beter om geen AI te gebruiken voor eenvoudige vragen.

Niet in elk land is het stroomnet klaar voor een nog digitalere toekomst. Met een wachttijd voor nieuwe datacenters die oploopt tot tien jaar, staat Nederland bovenaan bij het IEA. Hierbij speelt de krapte op het stroomnet een rol. Duitsland doet het minder slecht met zeven jaar. Europese beheerders van datacenters kunnen beter naar Italië, waar ze binnen drie jaar kunnen beginnen.

Het IEA wijst nog op de afhankelijkheid van Chinese grondstoffen. Al voordat de handelsoorlog losbarstte, beperkte China de export van bijzondere mineralen naar de VS. Het gaat om grondstoffen die voor microprocessors in datacenters worden gebruikt. Het IEA noemt de Chinese macht op deze markt een veiligheidsrisico voor andere landen.