Wereldwijd discussieert kerk over Bijbelvertaling
De avonddiensten waren gewijd aan een prekenserie over David. De dominee, nu wijlen John J. Murray, las 1 Samuel 19. Bij vers 7, „And Jonathan called David”, bewoog een kwajongen de hand naar zijn oor, alsof hij een telefoonhoorn vast had. Ik sluit niet uit dat ik het heb uitgeproest in die kerk in het centrum van Edinburgh.
In Nederland wordt in gesprekken over tekstuele aanpassingen in de Statenvertaling weleens verondersteld dat dit toch wel een „typisch Hollands probleem” is. Maar dat is niet zo. Het voorbeeld van David en Jonathan maakt duidelijk dat ook Engelse zinnen kunnen worden misverstaan. In buitenlandse kerken heb ik daarom vaak dezelfde discussie geproefd als in Nederland.
In een persoonlijk gesprek met John J. Murray zei deze Schotse predikant eens: „De King James is de vertaling die tijdens de bloeitijd van de kerk is gegeven.” Hij zei wel ruimte te zien voor de New King James Version (NKJV, een herziening uit 1982), maar niet voor een nieuwe vertaling.
Dat is typisch een historisch argument dat ik als Nederlander helemaal aanvoel. Maar ik weet ook dat zoiets niet in elk land gezag heeft. In Schotland kon Murray zeggen dat de presbyteriaanse kerk nauw verbonden is aan de nationale geschiedenis en dat de kerk die lijn wil voortzetten. In veel landen bestaat echter geen gereformeerde traditie, dus daar valt niets voort te zetten.
Ik merkte dit al toen ik in de jaren 90 als student in Zuid-Afrika kwam. Daar had men net afscheid genomen van de Totiusvertaling uit 1933 (die sterk lijkt op de Statenvertaling) en was men overgegaan op de ”Nuwe vertaling” van 1983. Het gemak waarmee de meeste kerken die overstap hadden gemaakt, zou in Nederland onmogelijk zijn geweest. Logisch, want Zuid-Afrika is een immigrantenland, dat een heel andere beleving van geschiedenis heeft.
„De King James is de vertaling die tijdens de bloeitijd van de kerk is gegeven”, zei ds. John J. Murray
Die nieuwe vertaling werd voor mij een van de bronnen om het Afrikaans onder de knie te krijgen. Die Bijbel is echt een knap stukje werk. Maar ik begreep ook wel de kritische stemmen die vroegen: is deze omgangstaal wel helemaal getrouw aan de brontekst?
Israël is helemaal een apart geval. Dit is hét land van de Bijbelse traditie. Maar er is geen kerkelijke traditie, waarbinnen een Bijbelvertaling is overgeleverd. In gesprekken met gereformeerde joodse christenen heb ik nooit gemerkt dat ze daarin een bepaalde loyaliteit naar het verleden voelen. In hun keuzes hebben ze een vrijheid die voor Nederlanders en Schotten onvoorstelbaar is.
Sommigen in Nederland hopen misschien dat deze discussie over Bijbels en vertaling voorbijgaat. Maar als ik in de wereld om me heen kijk, geef ik hun weinig hoop. Het enige is dat we van elkaar proberen te leren.
