Hoe komt het dat aandelen opeens zo zwaar onder druk staan?

Het heeft alles te maken met de ongekend hoge importtarieven die de Amerikaanse president heeft afgekondigd. Die veroorzaken wereldwijd grote onzekerheid en dat is slecht voor de economie: het vertrouwen van producenten en consumenten krijgt een klap, mensen worden voorzichtig en houden de hand op de knip, ondernemers stellen investeringsbeslissingen uit, handelsstromen raken in het ongerede, de winsten van bedrijven gaan omlaag, de inflatie dreigt te versnellen en de groei van de economie zakt in, wellicht volgt zelfs krimp ofwel een recessie.

In een dergelijk klimaat ligt het voor de hand dat beleggers aandelen in de verkoop doen en uitwijken naar een meer veilige aanwending voor hun geld. Obligaties zijn dan bijvoorbeeld een goed alternatief. Door de toenemende vraag naar die waardepapieren zakt de kapitaalmarktrente.

Hoe vervelend zijn de dalende koersen voor beleggers?

Die zien op dit moment de waarde van hun vermogen kelderen. Dat betekent forse verliezen voor de grote spelers op de internationale markten zoals pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en vermogensbeheerders, maar eveneens voor particulieren die aandelen bezitten.

Raakt het ook onze pensioenen?

De pensioenfondsen beleggen een deel van de ingelegde premies in aandelen. De koerscorrectie betekent dat hun portefeuille minder waard wordt en dat ze daardoor minder ruimte hebben om de uitkeringen te indexeren. In het nieuwe stelsel speelt het rendement een belangrijke rol voor de hoogte van het bedrag dat iemand later maandelijks op zijn bankrekening ontvangt. Maar dan draait het om de rendementen over een lange termijn, over een periode van veelal tientallen jaren.

Voor veel Nederlanders zijn de beurzen een ver-van-mijn-bedshow. Maar gaan ook zij iets merken van wat er nu allemaal gebeurt?

Dat kan, op allerlei manieren. Zo zal wellicht de economische groei afzwakken, wat betekent dat er minder valt te verdelen en dat de overheid de broekriem strakker moet aanhalen. Misschien kruipt de inflatie weer omhoog. Hoewel, de olieprijs is sterk gedaald, door de verwachting van een inzakkende vraag, en dat maakt tanken binnenkort goedkoper.

Betrouwbare economische prognoses zijn niet mogelijk. Er dienen zich te veel ongewisse factoren aan, met het gedrag van Trump voorop. In ieder geval kunnen we met wat de Amerikaanse president doet, niet blij zijn. Daar zijn de meeste economen het wel over eens. Alleen zijn eigen adviseurs zien het blijkbaar anders.

Wat zijn de vooruitzichten voor de financiële markten?

Ook daarover kan niemand een zinnig woord zeggen. Dinsdagmorgen veerden de Europese beurzen iets op. Het hangt verder vooral af van één persoon: Trump. Hij is onvoorspelbaar, het wisselt soms per dag. Als de economie in een neerwaartse beweging terechtkomt, wat veel economen vrezen, is dat natuurlijk niet gunstig voor het beleggingsklimaat. Na de overwinning van Trump bij de verkiezingen afgelopen november rekenden markten en bedrijven aanvankelijk op een beleid dat groei en winsten zou bevorderen, op belastingverlaging en deregulering, maar dat optimisme is inmiddels ingeruild voor teleurstelling.

Zeker lijkt dat de wereldeconomie aan het begin staat van fundamentele veranderingen. Vrijhandel en globalisering liggen onder vuur. Veel landen zullen met een andere blik naar de VS gaan kijken. Of het voor de Amerikanen zelf goed uitpakt, is zeer de vraag. Al met al keren beurzen en economieën voorlopig waarschijnlijk niet terug in rustig vaarwater.