De Amerikaanse veiligheidsadviseur Mike Waltz en de vrouw van de Amerikaanse vicepresident, Usha Vance, kunnen donderdag in Groenland een ijskoude ontvangst verwachten wanneer ze landen op het internationale vliegveld bij hoofdstad Nuuk.

Groenland en Denemarken voelen zich compleet overvallen door dit hoge politieke bezoek uit Washington, dat volgens waarnemers onderstreept dat president Donald Trump serieus van plan is Groenland onder Amerikaanse controle te brengen. Momenteel is Groenland, ooit een kolonie, een autonome regio binnen het koninkrijk Denemarken.

De premier van Groenland, Múte Egede, noemde het bezoek maandag „een provocatie” en een voorbeeld van „zeer agressieve Amerikaanse druk” op zijn land. Kopenhagen besloot extra agenten en speurhonden naar Nuuk te sturen. De Amerikaanse delegatie zal niet officieel ontvangen worden op het vliegveld van Nuuk.

Militaire basis

Vanuit Washington werd dit weekeinde gemeld dat second lady Usha Vance en haar zoon voor een cultureel bezoek naar Groenland afreizen. Zij willen daar een befaamde sledehondenrace bijwonen, de zogeheten Avannaata Qimussersu, een race met 37 menners en dik 440 honden. Ook willen ze kennismaken met andere elementen van de Groenlandse cultuur. De aandacht vanuit Washingtons hoogste kringen is op zijn minst opvallend: niet eerder reisde een (vice)presidentsvrouw af naar het eilandstaatje met nog geen 60.000 inwoners.

Veiligheidsadviseur Waltz zal onder andere de Amerikaanse militaire basis, Pituffik Space Base, bezoeken in het noordwesten van het land. Deze basis, uitgerust met grote radarinstallaties, is een belangrijk waarnemings- en waarschuwingsstation voor de ruimte. Hiervandaan kunnen inkomende kernwapens uit Rusland worden gedetecteerd en satellieten in de gaten worden gehouden.

„Als je ziet wat voor rumoer dit veroorzaakt, kun je het bezoek van de vrouw van de Amerikaanse vicepresident en de hoogste veiligheidsadviseur niet alleen beschouwen als een privébezoek”, concludeert de Groenlandse premier. Washington zelf zegt te streven naar het verbeteren van de relatie met Groenland en het versterken van de economische samenwerking.

Goud

President Trump heeft er al vaker blijk van gegeven dat hij Groenland op een of andere wijze onder controle van de VS wil brengen. In zijn eerste termijn zei hij Groenland te willen kopen. Vlak na zijn aantreden voor zijn tweede termijn sloot hij zelfs geweld niet uit om Groenland en ook Panama onder de Amerikaanse veiligheidsparaplu te brengen.

Zijn belangstelling is gewekt door de veronderstelde voorraden aan olie en gas in de wateren rondom Groenland, en delfstoffen als kolen, ijzererts, goud en zeldzame aardmetalen op land. Door de opwarming van de aarde worden de wateren rondom Groenland in toenemende mate bevaarbaar. Trump vreest de belangstelling van China en Rusland voor het eiland, maar echt concreet is die niet. Trump noemt controle over Groenland noodzakelijk voor de Amerikaanse nationale veiligheid.

Begin januari, nog voor zijn aantreden als president, stuurde Trump zijn zoon Donald junior met zijn privévliegtuig naar Groenland. „Wij zullen jullie goed behandelen”, beloofde zijn zoon in Nuuk.

Ongewenst

Dit tweede aankomende bezoek kan niet anders dan tot grote bezorgdheid leiden in Kopenhagen en de andere NAVO-hoofdsteden. Trump maakt al ruzie met Canada over invoertarieven en soevereiniteit. Daar komt het opvoeren van de druk op NAVO-partner Denemarken nu bij.

NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte wil dat de verdragsorganisatie buiten deze ruzies blijft, zei hij eerder deze maand tijdens zijn bezoek aan het Witte Huis. Maar daar denkt de premier van Groenland anders over. Egede vindt juist dat de Amerikaanse bondgenoten Trump duidelijk moeten maken dat zijn bemoeienis ongewenst is. „Als onze bondgenoten zich niet duidelijk uitspreken, zal de situatie alleen maar escaleren en zal de agressie van Amerika toenemen.”

De Deense premier Mette Frederiksen heeft herhaaldelijk aangegeven dat de bevolking van Groenland zelf beslist over uittreden uit het Deense koninkrijk en een eventuele keuze voor onafhankelijkheid. „Groenland is niet te koop”, zei ze daarbij meermaals. De meeste politieke partijen op Groenland willen dat het grote eiland op termijn onafhankelijk wordt, maar doorgaans wordt niet gezegd wanneer dit zou moeten gebeuren.

Kopenhagen staat garant voor ongeveer de helft van de staatsbegroting van Groenland. Jaarlijks wordt 550 miljoen euro overgemaakt.